Multipl skleroz hastalarının spastisite derecesinin uyku ve yaşam kalitesi ile ilişkisi

Abstract

Multipl Skleroz (MS) hastalığı otoimmün, ataklarla seyreden, genç nüfusuetkileyen ve özürlülük ile seyreden nörodejeratif bir hastalıktır. Her kronikhastalık gibi, MS de yaşam kalitesini etkilemektedir. Yalnızca santral sinirsistemindeki lezyonlar nedeniyle oluşan motor ve duyusal semptomlar değil;uyku sorunları, mesane problemleri, cinsel sorunlar, ağrı, yorgunluk ve spastisitede gündelik yakınmaların başlıca nedenleri arasındadır.Amaç: Bu çalışmada klinik, radyolojik ve elektrofizyolojik çalışmalarlaMultipl Skleroz tanısı almış ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi SağlıkUygulama ve Araştırma Merkezi Nöroloji Kliniği tarafından takipte olanhastaların uyku kalitesinin ve yaşam kalitesinin spastisite derecesiyle arasındakiilişkinin saptanması planlandı.Yöntem ve Bulgular: Çalışmaya Multipl Skleroz tanısı olan, yazılıonamları alınmış gönüllüler dahil edilmiştir. Çalışma 102 kişilik bir gruptanoluşmuştur. Çalışmaya 18 yaşından büyük ve McDonald kriterlerine göre MStanısı alanlar dahil edilmiştir. Çalışma için ret kriterleri arasında ise, MultiplSkleroz dışında spastisiteye sebep olma ihtimali olan başka bir kronik hastalığasahip olmak ve mental retardasyon yer almaktadır. Öncelikle Modifiye AshworthSkalasına göre spastisite derecesi saptanmıştır. Ardından anket yoluylasosyodemografik veriler öğrenilmiştir. PittsburghUyku Kalitesi Ölçeği (PUKÖ) ileuyku kalitesi sorgulanmış, yaşam kalitesi değerlendirmesi için ise WHOQOLBREF(TR)kullanılmıştır. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sağlık Uygulamave Araştırma Merkezi bilgi yönetim sisteminde yer alan multipl sklerozhastalarına ait sosyodemografik veriler, MS tipi, EDSS skoru, BOS'ta OligoklonalBant varlığı, Uyarılmış Potansiyellerin sonuçları(VEP-SEP-BAEP) iledemiyelinizan plakların sayısı/lokalizasyonu verileri de incelenmiştir.Elde edilendata elektronik ortamda SPSS 21.0 istatistik programına aktarılmıştır ve analizlerbu programda yapılmıştır. Araştırma alanındaki verilerin bileşenleri arasındaki iiiİstatistiksel analiz için Mann-Whitney U testi, Ki-kare testi, Kendall's Tau sırakorelasyon analizi kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık için p<0,05 olarak kabuledilmiştir.102 katılımcının %75,4'ü kadın cinsiyettedir ve yaş ortalaması 40,8±10,5olarak gözlenmiştir. EDSS puanı 2,7±2,1iken, PUKÖ puanları 6,1±3,6 olaraksaptanmıştır. Pittsburgh Uyku Kalitesi Ölçeği Puanı normal(≤5 puan) olanlar ileanormal(>5 puan) olan grupların spastisite derecesiyle karşılaştırmasıincelendiğinde, istatistiksel olarak anlamlı sonuç elde edilmiştir. Multipl Sklerozhastalarında spastisite derecesi arttıkça uyku kalitesi kötüleşmektedir (p=0,005).EDSS ile uyku kalitesi arasında anlamlı ilişki saptanamamıştır (p=0,121).Multiplskleroz Hastalarının yaşam kalitesini inceleyen WHOQOL-Bref(TR) ölçekleriincelendiğinde, her bir alt tipi için geçerli olmak üzere spastisite değeri, EDSSpuanı ve uyku kalitesi arasında istatiksel olarak anlamlı, negatif zayıf korelasyonsaptanmış olup MAS derecesi arttıkça yaşam kalitesi tüm ölçeklerdedüşmektedir. Aynı şekilde, EDSS skoru arttıkça ve uyku kalitesi bozuldukça dabenzer biçimde daha düşük yaşam kalitesi saptanmıştır.Sonuç:Gerek EDSS gerekse de MAS ile saptanan spastisite derecesiarttıkça yaşam kalitesi düşmektedir. Ancak EDSS'nin uyku kalitesine doğrudanetkisi yoktur. Multipl Skleroz hastalığında sık rastlanan ve çeşitli klinik testlerlekolaylıkla açığa çıkarılabilen en büyük sorunlardan biri uyku bozukluklarıdır.Uyku problemlerinin etiyolojisinde spastisite anlamlı bir rol oynamaktadır vehastalarda tedavi stratejisi belirlerken spastisitenin ve uyku bozukluklarınınüzerinde durulması önem taşımaktadır.

Multiple sclerosis is an autoimmune and neurodegenerative diseasecharacterized by recurrent attacks. It is associated with high disability score andaffect young population. MS has influence on life quality like other chronicdiseases. The most important causes of daily problems are not only motor andsensory findings because of central nervous system demiyelinating lesions butalso sleep disorders, bladder problems, sexual problems, pain, fatique andspasticity.Objective: In this study we aimed to learn about the relationship betweenspasticity and sleep and life quality in multiple sclerosis patient who diagnosedas MS with clinical, radiological and electrophysiologic findigs and holding onCanakkale Onsekiz Mart University, Neurology department.Methods-Results: Patients already diagnosed with Multiple Sclerosisvolunteers written consent has been obtained included in this study. Studyconsisted of a group of 102 patients. Inclusion criterias of this study are agingolder than 18 years old and diagnosed with MS acording to McDonald Criterias.Exclusion criterias are having other chronic diseases which causes spasticityrather than MS and mental retardation. Firstly we determined degree ofspasticity acording to Modified Ashworth Scala. Than we learnedsociodemographic findings via questionnarie. Pittsburgh Sleep Quality Indexwas used to determine sleep quality and WHOQOL BREF(TR) was used todetermine life quality. In this study type of disease, EDSS, oligoclonal band inCSF, VEP, SEP, BAEP results are analyzed. The obtained data wereelectronically transferred to SPSS 21.0 statistical software. Mann-Whitney U testKi-square test, Kendall's Tau corelation analyzing methods were used forstatistical investigating. It was accepted as p<0,05 for statistical significance. %75,5 of 102 participants are female sex. Median age is 40,8±10,5.EDSS score is 2,7±2,1 and PSQI score is 6,1±3,6. There is statisticallysignificance between spasticity degree and Pittsburg groups (normal:≤5 scoreand anormal:>5 score). If degree of spasticitiy increases in multiple sclerosispatients sleep qaulity deteriorated (p=0,005). There are no correlation betweenEDSS and sleep quality (p=0,121). In all parts of Whoqol Bref test, there arestatistically significant findings(negative week correaltion) between EDSS andsleep qaulity. If MAS and EDSS score increases, or decrease in sleep quality,life quality becomes worse.Conclusion: MAS and EDSS score have negative effect on life quality.But there are no relationship between sleep quality and EDSS. Sleep disordersare frequent in multiple sclerosis and spasticity have an significant role in sleep.Clinicians must pay attention to sleep problems and spasticity when plannigindividual MS treatment.