Üniversite öğrencilerinin kişilik özellikleri ve akademik motivasyonları ile kariyer araştırma öz-yeterlikleri arasındaki ilişki

Abstract

Kariyer gelişimi bireyin yaşamında önemli bir role sahiptir. Bu süreçte bireyin kendini tanıması, kendisi için en uygun mesleği seçmesi, iş arama faaliyetlerine katılabilmesi, meslek yaşamının gerekliliklerini yerine getirebilmesi ve çağın getirdiği yenilikleri takip ederek kendini mesleki açıdan geliştirebilmesi için bazı yeterliklere sahip olması gerektiği düşünülmektedir. Üniversite öğrencilerinin bu yeterliklerini etkileyen pek çok olası etmen bulunmaktadır. Bu araştırmanın temel amacı, üniversite öğrencilerinin kişilik özellikleri ve akademik motivasyonları ile kariyer araştırma öz-yeterlikleri (KAÖY) arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu temel amacın yanında; cinsiyet, yaş, sınıf düzeyi, aile gelir düzeyi, anne-baba eğitim durumu, öğrenim görülen bölüm, bölüm tercihinin isteyerek yapılıp yapılmaması ve tercih danışmanlığı alıp almama durumu gibi değişkenlerle Kariyer Araştırma Öz-Yeterliği arasındaki ilişkiler incelenmiştir.Nicel araştırma yaklaşımına dayalı olarak düzenlenen araştırmada, korelasyonel ve nedensel karşılaştırma yöntemleri kullanılmıştır. Araştırma grubu, 2018-2019 eğitim öğretim yılında Trabzon Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi'nde öğrenim gören (602 kadın, 201 erkek ve cinsiyete dair billdirimde bulunmayan 3 öğrenci) 806 öğrenciden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu, Büyük Beşli Envanteri ve Akademik Motivasyon ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizi için SPSS 23.00 programı kullanılmış, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı Tekniği, çoklu doğrusal regresyon analizi tekniği ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) tekniğinden yararlanılmıştır.Yapılan analiz sonucunda, üniversite öğrencilerinin KAÖY'leri ile kişilik özelliklerinden dışadönüklük, gelişime açıklık, uyumluluk ve sorumluluk ile pozitif yönde; nevrotiklik ile negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Üniversite öğrencilerinin KAÖY'leri ile tüm içsel ve dışsal akademik motivasyon boyutları arasında pozitif yönde; motivasyonsuzluk ile negatif yönde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Kişilik özelliklerinden dışadönüklük, gelişime açıklık, nevrotiklik ve sorumluluğun üniversite öğrencilerinin KAÖY'lerini yordadığı, uyumluluğun ise yordamadığı tespit edilmiştir. Akademik motivasyonla ilgili sonuçlar, içsel motivasyon başarma, içsel motivasyon hareket, dışsal motivasyon tanınma, dışsal motivasyon kendini ispat ve dışsal motivasyon düzenlemenin üniversite öğrencilerinin KAÖY'lerini yordadığını ancak içsel motivasyon bilme ve motivasyonsuzluk boyutlarının yordamadığını göstermektedir. Seçilen değişkenlerden cinsiyet, yaş ve tercih danışmanlığı alıp almama durumu üniversite öğrencilerinin KAÖY'lerini açıklamamaktadır. Üniversite öğrencilerinin KAÖY'lerinin sınıf düzeyi, anne-baba eğitim durumu ve aile gelir düzeyine göre anlamlı fark göstermediği tespit edilmiştir. Son olarak üniversite öğrencilerinin KAÖY'lerinin öğrenim gördükleri bölüm ve bölümü isteyerek tercih edip etmeme durumlarına göre farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bulguların bir kısmı literatür bulguları ile paralelken, bir kısmı literatür bulgularından farklılık göstermiştir. Elde edilen sonuçlar literatür bulguları ışığında tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Kariyer Araştırma Öz-Yeterliği, Kişilik, Akademik Motivasyon.

Career development is vital for human life. In this process, it is thought that someone should have some competencies for self-recognation, choosing a right career, fulfilling the requirements of professional life and developing professionally by following the innovation of the modern age. There are many possible factors affecting these competencies of university students. The main aim of this study was to investigate the relationship between the personality traits, academic motivations and Career Search Self-efficacy (CSSE) of university students. Besides this basic purpose; the relationships between the variables such as gender, age, class level, family income level, parent education status, department being studied, whether or not the preference of the department was made willingly and whether to receive preference consultancy or not, and the relationship between CSSE were examined.Relational and causal comparison methods were used in the research which was organized to quantitative research approach. The research was designed in accordance with the relational model. The research group consisted of 806 students (602 female, 201 male and 3 students didn't choice about gender) studying at the Faculty of Fatih Education in 2018-2019 academic year. Personal Information form, large five inventory and academic motivation scale were used for data collection. SPSS 23.00 programme was used for the analysis of the data, it was also benefited from the techniques of Pearson Moment Correlation Coefficient, Multiple Linear Regression Analysis and One-way Analysis of Variance.As a result of the analysis, it has found that there was a significant positive relationship between personality traits, extraversion, openness to experience, agreeableness, conscientiousness and CSEE; negative relationship between neuroticsm. It was investigated a positive relationship between CSSE of university students and all internal and external motivation dimensions of these students; and a significant negative relationship between amotivation. Personality characteristics of extraversion, openness to development, neuroticism and conscientiousness were found to be predicted by university students CSSE; but didn't size of agreeableness. Academic motivation results show that intrinsic motivation to accom¬plish, intrinsic motivation to experience stimulation, extrin¬sic motivation external regulation, extrinsic motivation introjected regulation, extrinsic motivation identified regulation dimensions predicted the CSSE of university students, but didn't size of intrinsic motivation to know and amotivasyon. Whether the gender, age, and preference counseling of the selected variables did not explain the CSSE of university students. It was determined that university students did not show a significant difference according to their grade level, parents' education level and family income level. Finally, it was concluded that the CSSE of the university students differentiates according to their preference of the department and department that study at. While some of the findings similar with the literature findings, some of them were different from the literature findings. The results were discussed in light of the literature findings and recommendations are presented.Keywords: Career Search Self-Efficacy, Personalty, Academic Motivation.