İşârî tefsir anlayışına yöneltilen eleştiriler

Abstract

Hicri birinci ve ikinci (miladi yedi ve sekizinci) yüzyıllarda Müslümanların yaşantısındaki sadelik, dünyadan yüz çevirme ve ibadetlere düşkünlük şeklinde ortaya çıkan zühd anlayışı zaman içerisinde tasavvuf adı altında sistemleşerek kendi usul ve kavramlarını geliştirmiştir. Tasavvuf ehlinin kendine özgü yöntemleri Kur'ân'ı anlama ve yorumlama noktasında da kendini göstermiştir. Kur'ân'da her ayetin zahirî manasının yanında ehline mahsus bâtınî manalarının da bulunduğu anlayışı çerçevesinde geliştirdikleri tefsir yöntemi ve buna dayalı izahlar mutasavvıfların kendileri de dahil olmak üzere çeşitli çevrelerden eleştirilere maruz kalmıştır. Bu çalışmada öncelikli olarak, mutasavvıfların kendilerine mahsus bir bilgi edinme yöntemi olan keşf ve ilhama dayalı Kur'ân-ı Kerîm yorumlarını ifade eden işârî tefsirlere yöneltilen eleştiriler tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu eleştirilerin hangi konularda yoğunlaştığı, özellikle hangi fikrî yapının temsilcileri tarafından yöneltildiği, eleştirilerde haklılık payı olup olmadığı gibi meselelere de değinilmesinin yanında işârî tefsiri savunanların bu eleştirilere ne şekilde yanıt verdiği de gösterilmeye çalışılacaktır.

The thought of İslamic sufism came in sigth in seventh and eighth centuries (AC) and developed its own method and concepts in time. These methods also appeared in relation to understanding and interpretation of the Quran. The way of interpretation based on the idea of `The verses of the Quran have hidden meanings beyond their apparent meanings` has been criticised by different circles including sufis themselves. In this study we will try to examine the criticism raised against the `symbolic interpretaition` as a priority. In addition to addressing isssues such as on which subjects the criticisms are concentrated and by representatives of which intellectual structure the criticisms were expressed, we tried to show how these criticisms were answered by those who defend symbolic interpretation.