Eleştirel düşünmeyi esas alan biyoloji dersi modelinin öğrenci başarısına etkisi

Abstract

Bu çalışma eleştirel düşünmeyi esas alan bir biyoloji dersi modeli sunmayı ve etkisini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada nitel veri toplama araçları kullanılmış fakat uygulamaların etkililiği deneysel yöntemle değerlendirilmiştir. Bu anlamda araştırma karma yaklaşım, çeşitleme (triangulation) modeli ile gerçekleştirilmiştir. `Eleştirel Düşünme Unsurlarını Dikkate Alan Materyaller Geliştirme` adlı hizmet içi eğitim araştırmacı tarafından, gönüllü olarak başvuru yapan yirmi yedi biyoloji öğretmeni ile on iki saat süreyle uygulanmıştır. Uygulamanın verileri araştırmacı tarafından geliştirilen `Eleştirel Düşünme Kavram Testi`, mülakatlar, gözlemler ve öğretmen ürün dosyası ile toplanmıştır. Hizmet içi eğitim sonucunda; katılımcı öğretmenlerin; derslerdeki uygulamaları olumlu yönde etkilenmiş, eleştirel düşünme farkındalıkları artmış ve eleştirel düşünme hakkında işlemsel kavram bilgileri gelişmiş fakat bildirime dayalı kavramsal bilgileri gelişim göstermemiştir. Bunun yanı sıra öğretmenler eleştirel düşünmeyi esas almalarını engelleyen; sistemin eleştirel düşünmeyi desteklememesi, zaman kısıtlılığı, merkezi sınavların oluşturduğu baskı gibi unsurlar olduğunu ifade etmişlerdir. Çalışmanın diğer uygulaması için dokuzuncu sınıf çevre ünitesi modelin örnek ünitesi olarak belirlenmiş, eleştirel düşünmeyi esas alan etkinlikler ve stratejilerle desteklenerek yapılandırmacı öğrenme kuramının 5E modeline göre hazırlanmıştır. Örnek ünite hizmet içi eğitim katılımcı öğretmenlerinin görüşleri ile geliştirilmiştir ve uygunluk esasıyla seçilen bir okulda deney grubu olarak rastgele seçilen bir dokuzuncu sınıfa (n=25) uygulanmıştır. Aynı okuldaki kontrol grubunda (n=27) ise çevre ünitesi, ders kitabı kulanılarak işlenmiştir. Bu uygulamalarda veriler araştırmacı tarafından geliştirilen, ön ve son test olarak uygulanan `Çevre Ünitesi Başarı Testi`, mülakatlar ve gözlemlerle toplanmıştır. Uygulamalar sonrasında deney grubu öğrencilerinin çevre ünitesi başarı testi puanları kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde daha büyük bir artış göstermiştir. Sonuç olarak modele uygun işlenen dersin öğrenci başarısı ve ilgisi üzerinde anlamlı düzeyde olumlu etkisi olduğu belirlenmiştir. Eleştirel düşünme konulu hizmet içi eğitim düzenleme ilkeleri, örnek ünite, örnek etkinlikler ve dersin uygulama ilkeleri; eleştirel düşünmeyi esas alan bir biyoloji dersi modeli olarak literatüre sunulmuştur. Modelin önerdiği ders işleme ilkelerinden başlıcaları; etik unsurlar içeren, yapılandırılmamış günlük hayat problemlerinin derse katılması, öğrencilere kendi düşünme süreçlerini düzenleme fırsatı verilmesi ve bunun için gerekli olan eleştirel düşünme kavramlarının adım adım öğretilmesi olarak belirlenmiştir. Gerçekleştirilen eleştirel düşünme etkinliklerinin sınıf uygulamalarının sonuçlarında dayanarak farklı öğrenci profillerine uygun etkinlikler belirlenmiştir.

This study aims to propose a critical thinking centered biology instruction model and to evaluate the effect of it. Qualitative data collecting tools were used in the study, but the efficiency of the implementations were evaluated with experimental method. From this point of view, the study was conducted with mixed approach and triangulation model. An in-service training called `Developing Materials Minding Critical Thinking Elements` was conducted by the researcher with twenty seven volunteer-applicant biology teachers for twelve hours. The data of the implementation were collected by interviews, observations, teacher portfolios and `Critical Thinking Concept Test`, developed by the researcher. As the results of the in-service training; classroom applications of the participating teachers improved, they raised awareness towards critical thinking and their procedural concept knowledge improved. However, their declarative concept knowledge did not improve. In addition, the teachers marked certain factors which make it difficult for them to be critical thinking centered such as; the system's failure to support critical thinking, time shortage, the pressure caused by the central examinations. For the next step of the study, the ninth grade environment unit was chosen as the sample unit of the model. The unit was fortified with critical thinking based activities and critical thinking supporting strategies and then it was prepared along with the 5E model of the construvtivist learning theory. The sample unit was further improved with the opinions of the participating teachers of the in-service training. Then, the sample unit was implemented in a randomly selected ninth grade classroom (n=25) in a school sampled with availability. In the control group in the same school (n=27) the unit was instructed with the course book. The data of these implementations were collected by interviews, observations and `Environment Unit Achievement Test`, devised by the researcher and applied as pre and post test. Following the implementations, it was determined that the improvement in achievement test scores of the experimental group was significantly higher than the scores of the control group. Consequently, it was determined that instruction carried out by the principals of the model has a significant effect on student achievement and interest. The principals of designing a critical thinking centered in-service training, sample unit, sample activities and implementation principals of instruction were submitted to literature as a critical thinking based biology instruction model. Some of the distinctive critical thinking based implementation principals of instruction recommended by the model were determined as; including ill-structured real-life problems presenting ethical elements in the instruction, providing students with the opportunity of regulating their own thinking processes and teaching them the basic terminology of critical thinking which is necessary to manage this regulation process. Based on the results of the classroom implementations of critical thinking activities, it was determined which activities suit different student profiles.