Ders imecesinin öğretmen adaylarının öğrencinin öğrenmelerine yönelik farkındalık becerilerine etkisi

Abstract

Farkındalık becerisi öğretmen adaylarının sahip olmaları gereken temel mesleki becerilerden bir tanesidir. Literatürdeki mevcut çalışmalar öğretmen adaylarının farkındalığının desteklenmesinde video kullanımına geniş ölçüde dikkat çekmektedir. Bu çalışma mevcut literatürü sadece video kullanımı ile değil, video kullanımının da sürece dâhil olduğu ders imecesi yoluyla içerik bağlamında genişletmeyi amaçlamıştır. Bu bağlamda çalışmada sınıf öğretmeni adaylarının ders imecesi modeli ile farkındalıklarının nasıl geliştiği ve ders imecesi sürecinde öğretmen adaylarında meydana gelen gelişim süreci ortaya konulmuştur. Bu doğrultuda, ders imecesi çalışmalarının öğrencilerin matematiksel düşünme, kavram yanılgısı ve kavramsal öğrenme ile ilgili sınıf öğretmeni adaylarının farkındalık becerilerini nasıl etkilediği incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yaklaşımı benimsenmiş ve aksiyon araştırması yöntemi kullanılmıştır. Çalışma 2017-2018 eğitim öğretim yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi Temel Eğitim bölümü Sınıf Öğretmenliği Programı 4. sınıfta öğrenim gören 9 öğretmen adayı ile Öğretmenlik Uygulaması-I ve Öğretmenlik Uygulaması-II derslerinde yürütülmüştür. Öğretmenlik Uygulaması-I dersinde3 öğretmen adayı ile sekiz ders imecesi döngüsü gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlik Uygulaması-II dersinde ise ders imecesi çalışmalarının yapıldığı 3 öğretmen adayı ders imecesi grubu ve bunlardan farklı ders imecesi çalışmasına hiç katılmamış 6 öğretmen adayı karşılaştırma grubu olarak seçilerek üç grup halinde birbirlerinin matematik derslerini gözlemlemeleri sağlanmıştır. Ders imecesi modelinin öğretmen adaylarının farkındalık gelişimini nasıl etkilediğini ortaya koyabilmek için veriler, araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan gözlem formundan, video kayıtlarından, yansıma raporlarından ve alan notlarından elde edilmiştir. Ders imecesi sürecinde, ders imecesinin bir parçası olarak kullanılan video kayıtları, gözlem formları ve yansıma raporları ikinci dönem veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Bunlara ek olarak Öğretmenlik Uygulaması-II dersinin sonunda yapılan `video sınavı` da veri toplama araçlardan bir tanesini oluşturmuştur. Video sınavı, ders imecesi sürecine katılmış olan 3 öğretmen adayı ve ders imecesi sürecine katılmamış olan 6 öğretmen adayının, uygulama öğretmeninin video kayıt altına alınmış iki saatlik bir matematik dersini izlemeleri ve eş zamanlı olarak gözlem formunu doldurmaları şeklinde gerçekleşmiştir.Çalışmada nitel veri analiz türlerinden betimsel analiz yapılmıştır. Elde edilen veriler öğretmen adaylarının öğrencilerin matematiksel düşünmeleri farkındalık becerisini ortaya koyabilmek için, van Es (2011) tarafından geliştirilmiş olan `Öğrencilerin Matematiksel Düşünmelerini Fark Etme Düzeyleri` teorik çerçevesinden yararlanılarak analiz edilmiştir. Buna ek olarak öğretmen adaylarının, öğrencilerin kavram yanılgısına düşme durumları farkındalık becerisinin ve öğrencilerin kavramsal öğrenmelerini destekleme durumları farkındalık becerisinin belirlenebilmesi için, van Es (2011)'in teorik çerçevesi, araştırmacı tarafından `Öğrencilerin Kavram Yanılgısını Fark Etme Düzeyleri` ve `Öğrencilerin Kavramsal Öğrenmesini Fark Etme Düzeyleri` şeklinde uyarlanmıştır. Oluşturulan bu iki çerçeve de verilerin analizinde kullanılmıştır.Çalışmanın sonucunda ders imecesi grubu öğretmen adaylarının (Ö1, Ö2, Ö3) farkındalık becerilerinin ağırlıklı olarak düzey 3 veya düzey 4, karşılaştırma grubu öğretmen adaylarının (K1, K2, K3, K4, K5, K6) farkındalık becerilerinin ise ağırlıklı olarak düzey 1 ve düzey 2 olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmanın sonunda yapılan video sınav sonuçları incelendiğinde ders imecesi sürecine dâhil olan ders imecesi grubu öğretmen adaylarının farkındalık becerilerinin ağırlıklı olarak düzey 4, karşılaştırma grubu öğretmen adaylarının farkındalık becerilerinin ise ağırlıklı olarak düzey 1 olduğu sonucuna varılmıştır. Bu çalışma gelişimsel (boylamsal) olarak gerçekleştirilerek, öğretmen adaylarının farkındalıklarındaki gelişimin davranışa dönüşüp dönüşmediği veya başka bir deyişle farkındalık gelişimlerindeki kalıcılığın araştırılması önerilebilir.

Noticing skill is widely considered as an essential Professional skill pre-service teachers should have. Existing studies in the literature draw attention to the extensive use of videos in developing noticing skills of pre-service teachers. The present study, in turn, aims to contribute to the literatüre by expanding the perspective with a focus on lesson study, which, as a process, involves various elements including videos. Accordingly, the study analyzes and describes the development process the pre-service teachers go through with lesson study, with specific reference to how the lesson study model helps improve the noticing skills of pre-service primary school teachers. To do so, the stud yanalyzes how lesson study activities affect the pre-service primary school teachers' noticing skills regarding the students' misconceptions, mathematical thinking, and conceptual learning.The study adopted a qualitative research perspective, using action research method, and was carried out with 9 pre-service teachers enrolled in the 4th year of the Primary School Teacher Training Program at Karadeniz Technical University, Fatih Faculty of Education, Department of Elementary Education, in academic year 2017-2018, in the context of Teaching Practice I and Teaching Practice II courses. During the Teaching Practice I course, eight lesson study cycles were executed with three pre-service teachers. During the Teaching Practice II course, on the other hand, the 3 pre-service teachers with whom the lesson study activities were carried out were included in the experiment group, and other 6 pre-service teachers who were not involved in a lesson study activity were included in the control group. The three groups thus created were then asked to observe the mathematics classes taught by the others. In order to understand how the lesson study model affects the development of noticing skills among the pre-service teachers, the researcher used the observation form, video recordings, reflection reports and field notes to come up with relevant data. In the lesson study process, the video recordings, observation forms and reflection report sused as an element of the lesson study were employed as a data collection tool in the second semester. In addition, a `video exam` applied at the end of theTeaching Practice II course provided yet another data collection tool. The video exam was applied with 3 pre-service teachers who took part in lessonstudy, and 6 pre-service teachers whowere not involved in theprocess. In this context, thepre-service teachers were asked to watch the video recording of a two-hour mathematics class, and fill out the observation form while watching the video.The study was based on descriptive analysis, a leading form of qualitative data analysis. The data thus collected was analyzed with the help of the theoretical framework named `Levels of Noticing Students' Mathematical Thinking` developedby van Es (2011), with a view to assessing the pre-service teachers' ability to notice mathematical thinking on part of the students. Moreover, to be able to assess the pre-service teachers' noticing skills regarding misconceptions on part of the students, and supporting conceptual learning by the students, van Es' (2011) theoretica lframework was adapted by the researcher as `Levels of Noticing Students' Misconceptions` and `Levels of Noticing Conceptual Learning on part of the Students`. The two frameworks thus developed were also used for the analysis of data.Inconclusion, the pre-service teachers in the experiment group (Ö1, Ö2, Ö3) were observed to exhibit mostly level 3 or level 4 noticing skills, where as the pre-service teachers in the control group (K1, K2, K3, K4, K5, K6) were found to exhibit level 1 and level 2 noticing skills, more often than not. The results of the video exam assessment performed in conclusion of the study, on the othe rhand, reveal that the pre-service teachers in the experiment group, who were involved in the lesson study process, often exhibited level 4 noticing skills, while the pre-service teachers in the control group rarely went further than level 1 in terms of their noticing skills. Further studies can employ developmental assessments, to see whether the improvements registered in pre-service teachers' noticing skills are translatedin to behavior. In other words, future studies can investigate whether lasting improvements are achieved or not, with respect to noticing skills.