Parkinson hastalarında nöropsikometrik ve duyu profili ilişkisi

Abstract

Parkinson hastalığı motor problemlerin ön planda olduğu süreç içerisinde kognisyon ve otonomik fonksiyonların da etkilendiği nörodejeneratik bir hastalıktır. Hastalığın katekolaminerjik ve kolinerjik yolakların etkilenimine bağlı olarak motor bulgularla birlikte kognitif bozukluklar da görülmektedir. Ayrıca bazal gangliyon disfonksiyonuna bağlı olarak, duyu ve motor alanların entegrasyonunda problemler görülebilmektedir. Çalışmamızda, Parkinson hastalarında Duyu İşlemleme Modeli perspektifi ile sahip oldukları duyusal bozuklukların, nöropsikometrik bulgular ile ilişkisinin incelenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla bireylere; Adölesan/ Yetişkin Duyu Profili ile dikkat/ yürütücü işlevler, bellek ve görsel algısal işlemlerin sorgulandığı nöropsikometrik testler uygulanmıştır. Çalışmaya katılan 41 Parkinson hastasına ait klinik özellikler ve duyu profili ilişkisine göre; Hoehn Yahr Evreleri'nin duyusal kaçınma cevabı ile (rs=-.369*, p=.019), kullanılan L-Dopa dozlarının duyusal hassasiyet cevabı ile (rs=.438*, p=.014), depresyon skorlarının ise hem duyusal hassasiyet (rs=.697**, p=.000) hem de düşük kayıt cevapları ile (rs=.384*, p=.014) anlamlı ilişkileri tespit edilmiştir. Hastaların nöropsikometrik test sonuçlarının belirgin olarak duyusal kaçınma cevabı ile korelasyonu bulunmuştur. Duyusal kaçınmayla ilgili nöropsikometrik alanların ilişkisine bakıldığında dikkat/yürütücü işlevlerin değerlendirildiği toplam dikkat menzili testinde (rs=.439**, p=.005) ve sözel akıcılık testlerinde (hayvan sayma, rs=.479**, p=.005); belleğin öğrenme (rs=.443**, p=.004) ve uzun süreli belekten getirme (rs=.488**, p=.001) süreçlerinde; görsel algısal işlemlerin hem yüz tanıma (rs=.420**, p=.007) hem de çizgi yönünü belirleme (rs=.536**, p=.000) alt testlerinde pozitif yönlü yüksek korelasyonlar gösterdiği tespit edilmiştir. Parkinson hastalarında duyusal ve kognitif süreçlerin ilişkisini inceleyen bu çalışmanın, hastalığın çalışmalarla kanıtlanmış duyusal işlemleme ve bilişsel bozulmanın birbirlerinden etkilenme ve/veya birbirlerini etkileme süreçlerinin anlaşılması adına literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Parkinson's disease is neurodegenerative disease in which cognitive and autonomic functions are affected during the period when motor problems are at the forefront. From the early stages of the disease, cognitive disorders are seen with motor findings due to the effects of catecholaminergic and cholinergic pathways. Depending on the basal ganglion dysfunction, problems may also be encountered in the integration sensory and motor areas. In our study, it was aimed to investigate the relationship between sensory disorders and neuropsychometric findings with perspective of Sensory Processing Model in patients with Parkinson's disease. Adolescent/Adult Sensory Profile and neuropsychometric tests were performed to examine attention/executive functions, memory and visual perceptual processes. When the relationship between clinical features and sensory profile of 41 individuals with Parkinson's disease were examined; Hoehn Yahr Stages with sensory avoiding (rs=-.369*, p=.019), L-Dopa dose with sensory sensitivity (rs=.438*, p=.014), depression with sensory sensitivity (rs=.697**, p=.000) and low registration (rs=.384*, p=.014) significant relationships were determined. The neuropsychometric test results of the patients were significantly correlated with the sensory avoiding response. The relationship between each neuropsychometric area related to sensory avoidance it was found high positive correlations that attention/executive function (attention-range test rs=.439**, p=.005; verbal fluency test, animal counting rs=.479**, p=.005); memory (learning of memory score rs=.443**, p=.004; long-term memory rs=.488**, p=.001); visual perception processes (face recognition rs=.420**, p=.007; line direction determination rs=.536**, p=.000). This study is thought to contribute to the literature in order to understand the effects of studies on sensory processing and cognitive impairment in patients Parkinson's disease.