Ekonomik büyüme ile dış ticaret politikaları arasındaki ilişki: Türkiye ekonomisinde serbest ticaret ile korumacı politikaların karşılaştırılması

Abstract

Serbest ticaret politikaları ve korumacı politikalar, ülkelerin uluslararası ticari ilişkilerinde uyguladığı temel iki yöntemdir. Konjonktürel yapı ve sektörel krizlere bağlı olarak her iki politikada zaman zaman etkinliğini devam ettirmiştir. Bu iki politikanın da ülke ve sektörlere göre kendi içinde avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Küresel rekabet ile de korumacı politikaların etkinliğinin giderek zayıfladığı ve serbest ticaret politikalarının yaygınlaştığı görülmektedir. Bunda Dünya Ticaret Örgütü'nün de etkisi büyüktür. Çalışmada, bu iki ticaret politikasının karşılaştırılması, ekonomik büyüme ve dış ticaret değişkenleri üzerinden zaman serisi analizleri ile test edilmektedir. 1924-2015 dönemini kapsayan yıllık verilerin kullanıldığı analizlerde ithalat ve ihracat değişkenleri ile büyüme verileri üzerinden model kurulmuş ve değişkenler arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Analizlerde öncelikli olarak serilerin birim kök içerip içermediğinin tespiti için durağanlık testlerinden Augmented Dickey-Fuller (ADF) ve Phillips ve Perron (PP) birim kök testleri uygulanmıştır. Daha sonra seriler arasındaki eşbütünleşme ilişkisinin varlığı için Engle-Granger eşbütünleşme testi ile yapısal kırılmaları dikkate alan Maki eşbütünleşme testi kullanılmıştır. Son olarak ise değişkenler arasındaki nedensellik ilişkileri test edilmiş ve bunun için Granger nedensellik ile Hacker ve Hatemi-J nedensellik testinden faydalanılmıştır. Gerçekleştirilen analizlerde seriler, düzey değerlerinde durağan çıkmıştır. Engle-Granger eşbütünleşme testinde değişkenler arasında uzun dönemli ilişki bulunamamıştır. Fakat Maki eşbütünleşme testinde yapısal kırılmalarla birlikte eşbütünleşme ilişkisinin olduğu görülmüştür. Granger nedensellik testi ile Hacker ve Hatemi-J nedensellik testi sonuçlarına göre de sadece milli gelirden ithalata doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.Anahtar Kavramlar: Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA), Uluslararası Ticarette Korumacılık, Ekonomik Büyüme, Maki Eşbütünleşme.

Free trade policies and protective policies are two basic methods that countries apply in international trade relations. Depending on the cyclical situation and sectoral crises, both policies have remained in effect from time to time. Both of these policies have their own advantages and disadvantages according to the countries and sectors. In global competition, the effectiveness of protective policies is gradually weakening and free trade policies are widespreading. The effect of the World Trade Organization on that is dominant. In this study, the comparison between both trade policies have been tested with time series analyzes over variables of economic growth and foreign trade. In the analyzes using annual data covering the 1924-2015 period, the model was constructed upon import and export variables and growth data, cointegration and causality relationship between the variables were tried to be identified. In the analyzes, among the stationary tests, Augmented Dickey-Fuller (ADF) and Phillips and Perron (PP) unit root tests were used to determine whether the series contained unit roots. Then, the Engle-Granger Cointegration Test and the Maki Cointegration Test, taking structural breaks into account, were used for determination of the cointegration relations between the series. Finally, causality relationship between variables were tested, and, fort his, Granger Causality, Hacker and Hatemi-J Causality tests were used. In the analyzes carried out, the series were found stable at the level values. In the Engle-Granger cointegration test, there was no long-run relationship between variables. However, in the Maki cointegration test, it was seen that there was a cointegration relation within the structural breaks. According to the Granger causality test and Hacker and Hatemi- J causality test results, only one-way causality relationship between national income and import was determined.Key Words: Free Trade Agreements (FTA), Protectiveness in international trade, Economic Growth, Maki Cointegration.