Adolesanlarda farklı iki günde belirlenen besin ögesi alımları ile sağlıklı yeme indeksi ve diyet kalite indeksi arasındaki ilişkinin belirlenmesi

Abstract

İrem AYHAN TURAL, Adolesanlarda Farklı İki Günde Belirlenen Besin Ögesi Alımları ile Sağlıklı Yeme İndeksi ve Diyet Kalite İndeksi Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme ve Diyetetik Programı Tezli Yüksek Lisans, Gaziantep, 2018. Bu çalışmanın amacı, adolesanların farklı iki günde belirlenen besin ögesi alımları ile, Sağlıklı Yeme İndeksi ve Diyet Kalite İndeksleri arası ilişkiyi değerlendirmektir. Bu çalışmada adolesanların diyet kalitesi; Sağlıklı Yeme İndeksi (HEI-2010), Diyet Kalite İndeksi (DQI-I) ve Akdeniz Diyeti Kalite İndeksi (KIDMED) ile değerlendirilmiştir. Çalışma, Kilis ilinde Mehmet Sanlı Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'nde gündüzlü eğitim-öğretim gören, çalışmaya katılmayı kabul eden, 15-18 yaş grubu toplam 200 adolesan (erkek: 62, %31,0; kız: 138, %69,0) üzerinde yürütülmüştür. Veri toplama formu ile adolesanların; genel özellikleri, beslenme alışkanlıkları, 24 saatlik beslenme tüketim durumu, besin tüketim sıklığı, fiziksel aktivite durumları ile antropometrik ölçümleri ve vücut bileşimleri değerlendirilmiştir. Erkek ve kızların sırasıyla %4,8 ve %8,7'si obez, %8,1 ve %15,9'u ise fazla kiloludur. HEI-2010, DQI ve KIDMED indekleri 14 gün ara ile farklı iki günde alınan besin tüketim kayıtları ile hesaplanmıştır. Çalışmada iyi diyet kalitesine (HEI: ≥80 puan) sahip adolesan bulunmamıştır. HEI-2010 1. (başlangıç) ve 14. gün ortalama puanı erkeklerde 46,2, kızlarda ise 48,7 puandır ve %49,5'inin diyet kalitesi kötü (<50 puan) olarak belirlenmiştir. Toplam meyve, tam meyve ve toplam sebze puanları cinsiyete göre anlamlı düzeyde kızlarda daha yüksek bulunmuştur (p<0.05, p<0.01). DQI-I 1. ve 14. gün puan ortalaması 100 puan üzerinden erkeklerde 50,7, kızlarda ise 45,5 puandır. Sebze, tahıl, posa, protein, toplam yağ, doymuş yağ, yağ asitleri ve toplam DQI-I puanları cinsiyete göre anlamlı düzeyde farklı bulunmuştur (p<0.01, p<0.05). Kızlarda protein puanı daha yüksek; sebze, posa, toplam yağ, doymuş yağ, yağ asitleri ve toplam DQI-I puanları ise daha düşük düzeyde belirlenmiştir. Tüm adolesanların KIDMED puanı ortalaması 4,1±2,33 (erkek: 4,4±2,43, kız: 3,9±2,27) puan olarak bulunmuştur. KIDMED ortalama puanına göre adolesanların diyet kalitesi orta düzeydedir (4-7 puan) ve geliştirilmesi gerekmektedir. Elde edilen verilere göre adolesanların diyet kalitesi iyi değildir, bu nedenle beslenme müdahalesi ve beslenmenin geliştirilmesi programlarının uygulanması gerekmektedir.

İrem AYHAN TURAL, Determination of the Association Between Dietary Intakes Determined in Two Non-Consecutive Days, Healthy Eating Index and Diet Quality Index Among Adolescents, Hasan Kalyoncu University Institute of Health Sciences Nutrition and Dietetics MSc Thesis, Gaziantep, 2018. The aim of this study is to determine the association between dietary intakes determined in two non-consecutive days, and Healthy Eating Index and Diet Quality Index. In this study diet quality among adolescents were evaluated using Healthy Eating Indeks (HEI-2010), Diet Quality Indeks (DQI-I) and Medietarranean Diet Quality (KIDMED). The study was conducted on a total of 200 adolescents (boys: 62, 31.0%; girls: 138, 69.0%), aged 15 to 18 years, accepted to participate the study in Mehmet Sanlı Vocational and Technical Anatolian High School in Kilis. Using a questionnaire, general characteristics, nutritional habits, 24 hour dietary intake recall, food consumption frequency, physical activity status, anthropometric measurements and body composition were determined. Percentages of obesity among boys and girls were 4.8% and 8.7% and overweight were 8.1% and 15.9%. HEI-2010, DQI and KIDMED scores were calculated depending on 24-hour dietary recall (24-hDR) on two randomly-selected non-consecutive days (a 14-day interval). None of the adolescents had a good dietary quality (HEI score: ≥80). Mean HEI-2010 score of 1st (baseline) and 14th days was 46.2 for boys and 48.7 for girls and out of total 49.5% had diet quality determined as poor (<50 points). Total fruit, whole fruit and total vegetable scores were found statistically significant (p <0.05, p <0.01) according to gender and higher in girls. Mean DQI-I score of 1st and 14th days was 50.7 for boys and 45.5 points for girls out of 100. Total vegetables, total grains, fibre, protein, total fat, saturated fat, fatty acids and total DQI were found statistically significant (p <0.01, p <0.05) according to gender. Protein score was higher, total vegetable, fiber, total fat, saturated fat, fatty acids and total DQI-I scores were lower in girls than boys. Mean KIDMED score of adolescents was found as 4.1±2.33 (boys: 4.4±2.43, girls: 3.9±2.27) points. It has been determined that the adolescents' diet quality is not good, so nutrition intervention and promotion programmes should be implemented.