Hatîb el-Bağdâdî`nin el-Fasl Li`l-Vasl el-Müdrec fi`n-Nakl adlı eserindeki müdrec hadislerin Kütüb-i Tis`a çerçevesinde değerlendirilmesi

Abstract

Hicrî V./XI asırdan sonra müdrec bahsine yer veren usûl eserlerinde, Hatîb el-Bağdâdî'in el-Fasl li'l-vasl el-müdrec fi'n-nakl adlı eseri taltif ve takdir edilerek zikredilmiştir. Bu eserde yer alan müdrec hadislerin, Kütüb-i Tis'a rivâyetleri ile mukayese neticesinde yapılacak genel bir değerlendirmenin sahaya katkı sağlayabileceği düşüncesiyle bu çalışma hazırlanmıştır.Tez giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezin, konusu, amacı, sınırları, yöntemi, kaynakları ve çalışmanın metodu hakkında bilgi verilmektedir. Birinci bölümde müdrec hadis, usûl eserleri bağlamında genel olarak incelenmektedir. İlk olarak müdrec hadisin tarifine değinilmektedir. Müdrec hadisin tasnîfi başlığı altında müdrecü'l-metin ve müdrecü'l-isnâd kısımları ilgili örneklerle ele alınmaktadır. Bu bağlamda idrâcın nedenleri ve tespit metotları da örneklerle desteklenmek suretiyle değerlendirilmekte, idrâcın hükmü hakkında âlimlerin görüşleri aktarılmaktadır. Son olarak Hatîb el-Bağdâdî'nin hayatı ve el-Fasl li'l-vasl el-müdrec fi'n-nakl kitabı hakkında kısa bilgi verilmektedir.Tezin esasını teşkil eden ikinci bölümde ise ilk olarak el-Fasl li'l-vasl el-müdrec fi'n nakl adlı eserde bulunan müdrec rivâyetlerin Kütüb-i Tis'a'da yer alıp almadığı tespit edilmektedir. Tespit edilen rivâyetlerin isnâdlarındaki ricâlin durumu cerh-ta'dîl eserleri bağlamında değerlendirilmekte ve müdrec rivâyetin yer aldığı eserin şârihlerinde konu ile ilgili bir açıklama geliyorsa bunlara da değinilmektedir.Anahtar kelimeler: Râvi, müdrec, idrâc, isnâd, metin, merfû', mevkūf, Hatîb el-Bağdâdî, tahrîc.

Al-Faṣl li'l-waṣl al-mudrağ fi'n-naql, the main source of the thesis, is used extensively about the mudrağ ḥadīṯ, a type of weak ḥadīṯ, in classical work of ḥadīṯ methodolgy. It can be said that Ḫaṭīb al-Baġdādī's (463/1071) al-Faṣl li'l-waṣl is a masterpiece which was praised in the works that dealt with mudrağ after the fifth Islamic century. In the thesis, transmissions in this work are analysed comparatively with those in al-Kutub al-Tis'a in order to make a contribution to the field.Thesis consists of an introduction and two chapters. In the `Introduction`, thesis' subject, aim, framework, method and sources are discussed. In addition, the terms of idrāğ and mudrağ are explained. In the first chapter, mudrağ al-matn and mudrağ al-isnād are analysed with the examples under the heading of the classification of mudrāğ ḥadīṯ. In this context, the causes and ways to identify of idrāğ are also addressed using examples, and Islamic scholars' judgements about idrāğ are quoted. Lastly, a short biography of Ḫaṭīb also given.In the second chapter, the main chapter of the thesis, the question of whether or not the transmissions in al-Faṣl li'l-waṣl are also present in al-Kutub al-Tis'a is sought to be answered. . Information about the transmitters of these traditions also given based on biographical literature. In this chapter, the opinions of ḥadīṯ commentators also cited about the aḥadīṯ in question.Keywords: Transmitter, mudrağ, idrāğ, chain of transmitters, matn, marfū', mawqūf, Ḫaṭīb al-Baġdādī, taḫrīğ.