Tarihten günümüze noterlik

Abstract

İnsanlığın bilim-teknik ve medeniyet alanındaki ilerleme serüveninde en fazla kullandığı ve desteğini gördüğü şey kuşkusuz `yazı''dır. Noterlik mesleği de yazı ile doğrudan bağlantılı bir meslek olması nedeniyle medeni ve gelişmiş toplumlarda tarih boyunca hep görülmüştür. Noter ve noterlik mesleği kamuya mal olmuş, insanlar arasında güven telkin eden bir kurum olarak önemini hep muhafaza etmiştir. Tarihsel süreç içerisinde noterlik mesleği hukuk düzenlerinin yapısına bağlı olarak değişik ad ve statüde varlığını daima korumuştur. Bu bağlamda çalışmada öncelikle noterlik mesleğinin ve noter senetlerinin günümüzdeki şekli hakkında genel bir çerçeve çizilecek, ardından muhtelif medeniyetlerin (Sümer- Akkad, Babil, Assur, İran, Çin, Hind, İbrâni, Mısır, Yunan, Roma, Batı Roma ve Avrupa) hukuklarında yazılı belge ve noterliğe dair ne tür anlayışların ve kurumsal yapılanmaların olduğu anahatlarıyla ortaya konulacaktır. Sonrasında daha etraflı bir şekilde İslam medeniyetinde noterlik kurumuna, yazılı belgeleri inceleyen ve belge düzenleme esaslarını ortaya koyan `Şurût ilmi`ne değinilecektir. En son bölümde ise Türk hukukunda noterlik kurumu incelenecek; İslam öncesi ve İslamiyetin kabulünden sonraki dönemler olarak iki başlık halinde ele alınarak, özellikle Osmanlı hukukunda noterlik kurumu ayrıntılı olarak izah edilecektir. Türk hukuk tarihi boyunca `yazılı belge ve noterlik`'le alâkalı gerçekleştirilen yasal düzenlemelerden önemli olanları `Ekler` kısmında bir araya getirilecektir.Anahtar kelimeler : Hüccet, Kâtib-i Adl, Noter, Senet, Şurût.

There is no doubt that during the adventure of advancement in scientific-technical and civilization field; the thing mainly humanity has used and been supported by is `writ`. For the reason reason that notaryship is directly associated with writ, it has always seen in civilized and advanced societies throughout history. Notary and notaryship, have become public knowledge and always kept its importance as an trustworthy institution between people. In the historical process, notaryship has always kept its existence in different names and status according to structure of legal orders. In this context, a general frame will be drawn about the form of notarial deeds and notaryship in present day in this praxis; afterwards institutional structuring and understandings related with written documents and notaryship in laws of various civilizations (Sumerian- Akkadian, Babylonia, Assyria, Persian, Chinese, Indian, Hebrew, Egyptian, Greek, Roman, West Roman and European) will be present with the main lines. After then, notaryship institution in Islamic civilization and comparative law (`şurut ilmi` in Ottoman Turkish) which researches written documents and presents the principals for preparing document will be mentioned in detail. In the last part, notaryship institution in Turkish law will be analyzed and especially notaryship institution in Ottoman law will be explained in detail by two headings as before Islam and after acceptance of Islam. Important legal arrangements during Turkish legal history, related with `written document and notaryship` will piece together in `Appendices` part. Key Words: Hujjat, notary (`Kâtib-i Adl` in Ottoman Turkish), Notary, Deed, Conditions (`Şurût` in Ottoman Turkish).