Engelli bireylerle çalışanlarda algılanan örgütsel destek ve tükenmişlik düzeyinin iş tatmini üzerindeki etkisi: İstanbul ili Beykoz ilçesi örneği

Abstract

Engellilik geçmişten günümüze var olan sosyal bir olgudur. Günümüzde ise bu olgu hem ülkemizde hem de dünyada yaşanan gelişmelerle daha önemli bir hale gelmiştir. Engelli bireylere yönelik devlet tarafından verilen hizmetler, engellilere haklarının anlatılması, bu alanda faaliyet gösteren özel kuruluşların devlet tarafından desteklenmesi gibi pek çok gelişme, çeşitli şekillerde engelli bireylere hizmet veren kurumların sayısını arttırmıştır. Engelli bireylere verilen hizmetlerin artmasıyla birlikte engelli bireylerle çalışan sayısı da artmıştır. Engellilere hizmet veren bu kurumların etkin ve verimli olması devlet politikaları ile örtüşmekte, engelli bireylere fayda sağlamakta ayrıca bu alanda faaliyet gösteren özel kurumların sayısını arttırmakta dolayısıyla çok daha fazla engelli bireye hizmet verilebilmektedir. Bununla beraber etkinlik ve verimliliğin sağlanabilmesi ancak çalışanların başarısı ve mutluluğu ile mümkün olmaktadır. Çalışanların başarılı ve mutlu olması ise kurumları tarafından desteklenmesi, mesleklerinden herhangi bir sebepten dolayı soğumaması ve yaptıkları işten doyum sağlamaları ile mümkündür. Ancak iş yaşamı incelendiğinde, karşılaşılan en önemli problemlerden birisi çalışanların işlerinden ve işyerlerinden memnun olmaması durumudur. Böyle bir durumda çalışanların başarılı ya da performanslı olması beklenemez. Bu noktadan hareketle bu tez çalışmasının temel amacı engelli bireylere hizmet veren kurumlarda çalışanların algılanan örgütsel destek düzeyinde ve tükenmişlik düzeylerinde meydana gelen değişikliğin iş tatmin düzeyini ne yönde etkilediğinin açığa çıkarılmasıdır. Böylece çalışma şartlarının iyileştirilmesi ve engellilere daha iyi bir personel motivasyonu ile yarar sağlamak hedeflenmektedir. Araştırma amacı doğrultusunda Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına Bağlı Beykoz Sosyal Hizmetler, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Engelliler Müdürlüğü Beykoz Birimi, Sivil Toplum Kuruluşu olarak Omurilik Felçliler Derneği Beykoz Şubesi ve Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Beykoz'daki Özel rehabilitasyon merkezleri ve Engellilere yönelik sınıfları bulunan devlet okulları üzerinde araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırmada bahsedilen kurumlarda çalışan Memur, Öğretmen, Sosyal Çalışmacı, Sosyolog, Psikolog, Müdür, Fizyoterapist, Güvenlik, Avukat, Şoför, Yardımcı Personel olmak üzere toplam 183 kişiden anket aracılığı ile veri toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre bağımsız değişkenler olan algılanan örgütsel destek ve tükenmişlik ile iş tatmini arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Buna göre algılanan örgütsel destek düzeyinin artması iş tatmin düzeyini de arttırmaktadır; tükenmişlik düzeyinin artması ise iş tatminini düşürmektedir. Ayrıca regresyon analizi sonuçlarına göre tükenmişlik kavramının alt boyutları olan duygusal tükenmişlik ve kişisel başarı hissi iş tatmini üzerinde anlamlı bir etkiye sahiptir. Algılanan örgütsel desteğin iş tatmini üzerinde pozitif anlamlı bir etkisi saptanmıştır.

Disability has been a social phenomenon from past to the present. Today this phenomenon has become more and more important with the developments both in our county and in the world. Progress in the fields such as services provided by the government for the disabled individuals, informing them about their rights and supporting some of the private organizations by the government, has increased the number of institutions serving people with disabilities. The growth of the services provided to disabled individuals has also increased the number of employees who work with them. The institutions supplying services for the disabled individuals to be effective and efficient conform with government policies and give them benefits besides increase the number of institutions in this field therefore services can be given to more disabled individuals. However, ensuring the effectiveness and efficiency can be obtained with the success and happiness of the employees. There are some variables that shows the employees' success and happiness such as getting support by the institution, disinclining for any reason, and job satisfaction. Yet when the business life was examined, one of the most important problems encountered is employees' unhappiness with their job. In such a case, successful employees or best performances cannot be expected. From this point of view the main purpose of this study is to identify the changes of the employees in the levels of perceived organizational support and burnout on the job satisfaction in these institutions which provide services for the disabled individuals. Thus it is aimed to give improving working conditions and providing staff with the better motivation. The research is conducted with Family and Social Policies Ministry Beykoz Social Services, Istanbul Metropolitan Municipality Directorate of Disabled People Beykoz Unit, Civil Society As Spinal Cord Injury Association and the Ministry of National Education Private Rehabilitation Centers and the classes in government schools for the disabled. The survey data has been collected a total of 183 people through the employees who work as officers, teachers, social workers, sociologists, psychologists, directors, physical therapists, securities, lawyers, drivers, and auxiliary staff from the institutions mentioned. According to the results of the research, there has been a significant relationship among the independent variables perceived organizational support and burnout on job satisfaction. Accordingly, the rise of perceived organizational support increases the level of job satisfaction whereas the rise of burnout level decreases the level of job satisfaction. In addition, according to the results of the regression analysis there has been a significant effect on job satisfaction among the criteria of the burnout emotional exhaustion and personal accomplishment. It was determined that perceived organizational support has a positive significant effect on job satisfaction.