Yoksullukla mücadelede sosyal girişimcilik: Grameen mikrokredi modeli

Abstract

Yoksulluk birden fazla disiplinin ilgi alanına giren ve birden fazla sosyal sorunla ilişkili olan son derece karmaşık bir meseledir. Bu durum yoksulluk yazınında büyük bir yekün de oluşturmaktadır. Öyle ki zaman zaman yoksulluk tartışmalarının tükendiğine yönelik bir yargının yaygınlık kazandığı görülmektedir. Yoksulluk tartışmalarının tükenmesinin yanında daha önemli olan durum ise yoksulluk sorununun ortadan kaldırılmasıdır. Bu da dünya üzerinde tek yoksulun kalmamasını ifade eden ve doğrulanabilirliği mümkün olmayan son derece büyük bir iddia içermektedir. Ayrıca savaş ve göç gibi belli döngüsel nedenler yoksulluğu yeniden gündeme taşırken, sosyo-ekonomik yapıda görülen değişimler de sorunu yenileştirmenin yanında belli çözümleri de yenileştirebilmektedir. İşte bu noktada Bangladeş'li iktisat profesörü Muhammed Yunus, yeni kurulmuş olan ülkesinin yaşadığı büyük çaplı yoksulluk sorununa çözüm getirebilme amacıyla sahip olduğu akademik kimliğini kullanarak bir grup öğrencisi ile birlikte alana çıkmıştır. Çalışması adına Bangladeş'te Jobra köyünü seçen Muhammed Yunus burada, daha sonra kendi ismi ile anılacak olan `mikro kredi` uygulamasını keşfetmiştir.Mikrokredi uygulaması, bankaların ödeme konusunda güvenmedikleri için kredi vermeyi kabul etmediği yoksul kesime küçük ölçekli krediler sağlayan ve bu yolla da yoksulların girişimciliklerini artırmayı hedefleyen bir sistemi ifade etmektedir. Bu yönüyle mikrokredi sisteminin, son dönemde yoksulluğu ortadan kaldırabilme potansiyeli bağlamında sıklıkla ele alındığı ve ciddi eleştirilerin de konusu haline getirildiği görülmektedir. Söz konusu uygulamanın ün kazanmasında ise Muhammed Yunus'un 2006 Nobel Ödülü de dahil olmak üzere çeşitli platformlarda sosyal girişimcilik ödülleri alması doğrudan etkili olmuştur. Diğer taraftan çeşitli girişimcilik prensiplerini ve yenilikçi yöntemini sosyal fayda sağlama yönünde kullanarak toplumsal sorunlara çözüm üretme çabası olan sosyal girişimciliğin yoksulluk alanında önemli bir figürü olarak anılan Muhammed Yunus'un, sosyal girişimcilik bağlamında henüz ele alınmadığı görülmüştür. Kaldı ki Yunus, kendi yazılarında da ifade ettiği üzere sosyal girişimcilik olgusuyla sorunlu bir ilişkiye sahiptir ve modeli için sosyal girişim yakıştırmasını reddetmektedir. Bu sebeple de alanda sosyal girişimcilik örneği olarak görülen ama kurucusu tarafından sosyal girişimciliğin dışında tanımlanan Grameen Mi- krokredi Modeli önemli bir tartışma zemini oluşturmaktadır. Bu noktadan hareketle de çalışmamızda temel olarak yoksullukla mücadele sürecinde sosyal girişimcilik olgusunun katkısı ortaya konulacak ve örneklem olarak seçilen Grameen Mikrokredi Modelinin söz konusu bağlamda okunma imkanı ele alınacaktır.

Poverty is an extremely complicated matter which is within more than one discipline's area of interest, and related to many social problems. This situation causes a great accumulation in poverty literature. Therefore, it is seen that there is a common judgement as `poverty arguments are run out`. Poverty eradication is more important situation as well as ending of poverty arguments. It means a huge claim stating that no poor person around the world and this thesis can't have verifiability. Also, economic, social, political development and some circular causes as war and migration bring up again poverty. Besides, these developments bring up new solution methods. At this point, Bangladeshi economy professor Muhammed Yunus, moved with his academic identity and knowledge on economy from academy to field with some of his students to solve the huge poverty problem in his recently founded country. For this purpose, Yunus selected Jobra village in Bangladesh and explored `micro credit` practice which wil be later named by his name.Micro credit system gives small-scale money credit in order to enhance entrepreneurship to poor person who are not trusted by other banks. This new practice recently is praised or vilified in poverty literature, and frequently studied about capability or effect of his practice on poverty eradication. It has caused directly the new practice gained fame, with the help of Muhammed Yunus getting social entrepreneurship awards in various platforms including 2006 Nobel Prize. On the other hand, although Muhammed Yunus is known as an important figure of social entrepreurship in poverty context, that producing solution with enterprise principles and social benefits this topic has not yet studied in context of social entrepreneurship. Beside that despite of having many social entrepreneur awards, Muhammed Yunus does not accept being social enterprise. So that, Grameen Microcredit Model that belonged to Yunus, is an important discussion topic. The model, which is accepted as a social entrepreneurship example, is defined out of social entrepreurship by its founder. From this point of view, this research will present the contribution of social entrepreneurship in the alleviating poverty and will handle the Grameen Microcredit Model in the context of social entrepreneurship.