Klasik ve modern dönemde müfessirde aranan şartlar ve değişimi

Abstract

Kur'ân-ı Kerîm, insanlığa yol göstermek için gönderilmiş olması hasebiyle geçmiş kavimlerden meseller sunup, emir ve yasakları açıklamak suretiyle yaşanılabilir bir hayat tarzını Allah Resûlü'nün örnekliğinde muhataplarına gösteren, her ne kadar Arap bir kavme ve Arapça olarak indirilmişse de, kıyâmete kadar bütün beşeriyetin okuyup anlamakla sorumlu tutulduğu ilâhî hitaptır. Bu vasıfları haiz Kelâm-ı Kadîm'in hitap ettiği kavmin diliyle ve içlerinden bir peygambere gönderilmesi Kur'ân-ı Kerîm'in tefsirini kolaylaştırmıştır. Ne var ki, inzâlinden çok kısa bir süre sonra Arap olmayan kavimlerle karşı karşıya gelinmesi, tedrîcî olarak anlama zorluklarını da beraberinde getirmiştir. Yaşanılan bu zorluklar ulemâyı Kur'an-ı Kerîm'i doğru anlayabilmek için müfessirde bulunması gereken vasıfları tespit etmeye sevk etmiştir. Bu çalışmada, konu etrafında şekillenen telifât incelenip, klâsik ve modern dönemdeki müfessir tasavvurları tespit edilmek suretiyle meselenin çözümüne katkı sağlama hedeflenmiştir. Bu minvalde birinci bölümde tefsir ve te'vîl kavramları üzerinde durularak tefsirin gerekliliğinden bahsedilmiş, ardından Kur'an-ı Kerîm'in tefsirine önemli katkılar sağlamış; özellikle sahâbe nesli olmak üzere, ilk üç neslin tefsir metotları değerlendirilmiştir. İkinci bölümde ise klâsik ulemânın ulûmu'l-Kur'an ve tefsir mukaddimelerinde müfessir için gerekli gördükleri şartlar tespit edilerek, klâsik dönem müfessir tasavvuru ortaya konulmuştur. Üçüncü bölümde ise çağdaş dönem tefsir yaklaşımları etrafında öne sürülen müfessir tasavvurlarından bahsedilerek modern dönem müfessir algısının tespitine çalışılmıştır.Sonuç olarak, müfessir için sahâbe asrından günümüze kadar gerekli görülen usûl ve şartlar incelenmiş, doğru bir tefsir için Kur'an-ı Kerîm'in anlaşılmasına yardımcı unsurların klâsik ulemâ tarafından belirlendiği görülmüş, Kur'an-ı Kerîm'i tefsir edecek kişinin bu şartlara riâyet konusunda hassasiyet göstermesi gerektiği vurgulanmıştır. Buna karşı, modern dönemde farklı yaklaşımlar çerçevesinde öne sürülen alternatif şartlar, Kur'an'ın ilahi ve mu'ciz tabiatının vasıflarını gözeten sistematik bir usûl ve yöntem sunamadıkları gibi doğru anlaşılmasını zorlaştırmıştır.

Koran is a divine book which demonstrates a livable lifestyle by giving examples from past tribes, explaining command and rules with the examples from Messenger of Allah to addressees and which even if it is sent to an Arabian tribe in Arabic all human beings are responsible to read and understand till doomsday since it is sent to guide human beings. Since Kelâm-I Kadîm (Koran) containing these qualifications was sent in the language of addressee tribe and to a prophet within them, interpretation of Koran became easier. However, soon after it was sent, being seen by non-Arabian tribes made it gradually difficult to understand. These difficulties made ulema to designate duties that need to make glossator to understand Koran correctly.In this study, it is aimed to contribute to solution of the issue by detecting glossator thoughts in classical and modern period through analyzing writings on that subject. With this manner, in the first chapter, necessity of interpretation was talked about by focusing on interpretation and gloss concepts, then interpretation methods of first three generation, especially companion generation which contributed a lot to interpretation of Koran were evaluated. In the second chapter, classical period glossator thought was revealed by detecting conditions which classical ulema sought for glossator in writings for Koran and interpretation introductions. In the third chapter, it is aimed to detect modern period glossator perception by talking about glossator thought asserted within the scope of modern period interpretation approaches.As a conclusion, style and conditions needed for interpretation from companion age to now were analyzed, it was seen that supplementary elements to understand Koran for a correct interpretation were determined by classical ulema, it was emphasized that those who interpret Koran should show sensitivity to obey these conditions. However, alternative conditions asserted within the framework of different approaches in modern period both could not offer a systematic style and method considering divine and godsend nature characteristics of Koran and made it difficult to understand.