Lise öğrencilerinin arkadaş-akran gruplarından dışlanmasının okul sosyal hizmeti açısından analizi: Sakarya örneği

Abstract

Bu çalışmada, lise öğrencilerinin sosyoekonomik nedenlerden kaynaklanan arkadaş-akran gruplarından dışlanma davranışları okul sosyal hizmeti bağlamında incelenmiştir. Okul ortamında lise öğrencilerinin arkadaş-akran gruplarından dışlanmasının altında yatan sosyoekonomik nedenleri tespit edebilmek için; dışlanma anket formu, isim üreteci ve biçimsel görüşme formu kullanılmıştır. Araştırma verilerinden elde edilen bulgular SPSS-22, NodeXL Version: 1.0.1.337 programları ile analiz edilmiş, ekolojik teorik bakış açısı ve güçlendirme yaklaşımı ile yorumlanmıştır. Araştırma, Sakarya'da bulunan Cevat Ayhan Fen Lisesi, TES-İŞ Anadolu Lisesi, SATSO Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ve Fatih Endüstri Meslek Lisesi'nde 59 farklı sınıfta toplam 1530 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir.Araştırma sonucunda öğrencilerin ekolojik çevrelerine ve bireysel özelliklerine bağlı olarak arkadaş-akran gruplarından sosyoekonomik nedenlere bağlı dışlanma biçimleri ve seviyelerinin farklılaştığı görülmüştür. Baba mesleği, cinsiyet, harçlık alabilme sıklığı, beden imgesi ve obezite, akıllı telefon değiştirebilme sıklığı, ailesinin ekonomik durumundan duyduğu memnuniyet ya da memnuniyetsizlik, moda ve giyim tarzları okul ortamında arkadaş-akran gruplarından dışlanmanın nedenleri olduğu anlaşılmıştır. Okul ortamında dışlanmanın sosyal ve ekonomik nedenleri iç içe geçmiş ve karmaşıktır. Arkadaş akran gruplarından dışlanan öğrenciler, arkadaş akran gruplarından dışlanmayan öğrencilere göre daha az sosyoekonomik etkinliklere katılmaktadır. Bu durum bize okul ortamında arkadaş-akran gruplarından dışlanmanın hem bir sonuç hem de bir neden olduğunu göstermektedir. Arkadaş-akran gruplarından dışlanan öğrenci dışlanmanın bir sonucu olarak sosyoekonomik etkinliklere daha az katılmakta, sosyoekonomik etkinliklere katılamayan öğrenci arkadaş-akran gruplarından dışlanmaktadır. Okul biçimsel yapıya sahiptir. Öğrencilerin dışlanma karşısında en önemli sosyal destek kaynakları öğretmenleri olması gerekmektedir. Fakat araştırma sonucunda öğrenciler ile öğretmenler arasındaki iletişimin ders ve akademik başarı üzerine kurulu olduğu görülmüştür. Öğrenciler ile öğretmenler arasındaki iletişim bağının kurulması ve dışlanma karşısında güçlendirilmesi için `İntern Okul Sosyal Çalışmacısı` uygulamasının MEB'e bağlı liselerde hayata geçirilmesi ve 'Sosyal Çalışmacı Ev Ziyareti Projesi' sosyal politikalarının üretilerek hayata geçirilmesi gerektiği sonucu bulunmuştur. Obezite önemli bir dışlanma sebebi olduğu bulunmuştur. Literatürde obezitete ve beden imgesine bağlı dışlanma kavramını karşılayan bir terim yoktur. Araştırma sonucunda `estetik dışlanma` kavramı üretilmiştir.

In this study, the high-school students' exclusion behaviours from the groups of friend-peer which arose from the socio-economic reasons were reviewed in the sense of social service in the study. The exclusion survey form, the name generator and the formal interview form were used in order to determine the socio-economic reasons under the high-school students' exclusion from the groups of friend-peer at the school. The findings which were obtained from the research data were analyzed with SPSS-22, NodeXL Version: 1.0.1.337 programs, they were assessed with the ecological, theoretical viewpoint and the strengthening approach. The research was done with 1530 participants in 59 different classes at Cevat Ayhan Science High School , TES-IS Anatolia High School, SATSO Vocational and Technical Anatolia High School and Fatih Industry Vocational High School in Sakarya. As a result of research, it was seen that the form and level of students' exclusion from the groups of friend-peer on the base of the socio-economic reasons were different on the base of their ecological environment and individual properties. The following case were found as the reasons of exclusion from the groups of friend-peer at the schools; the students' father's job, the frequency to receive an allowance, the body image and obesity, the frequency to change the smartphone, the satisfaction and dissatisfaction in the family's economic status, fashion and their clothes' style. The social and economic reasons of exclusion at schools are integrated and complex. The students who are excluded from the groups of friend-peer attend in less socio-economic activity than the students who aren't excluded from the groups of friend-peer. This case shows that the exclusion from the groups of friend-peer at schools is a result and reason also. The student who is excluded from the groups of friend-peer attends less in the socio-economic activities as a result of the exclusion, the student who don't attend in the socio-economic activities are excluded from the groups of friend-peer. The school has a formal structure. The most important social support resources against the exclusion of students should be their teacher. However, it was seen as a result of the research that the communication between the students and teachers is formed on the course and academic success. It was concluded that the implementation ` Intern School Social Worker` should be done at the high schools connected to MEB to form the communication link between the students and teachers and to strengthen it against the exclusion, and the social policies ` Social Worker's Home Visit Project` should be produced and done. It was found that the obesity is an important exclusion reason. There is not a term which corresponds the concept of exclusion on the base of obesity and body image in the literature. As a result of research, the concept of `esthetic exclusion` was generated.