İşçi-işveren ilişkisinden doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözümünde arabuluculuk ve uygulaması

Abstract

Hukuk uyuşmazlıklarının çözümünde alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının ve özellikle arabuluculuğun önemi son yıllarda hem Türkiye'de hem dünyada artmaktadır. Devletler, yargısal çözüm yöntemine göre daha az maliyetle daha kısa sürede sonuca ulaşmayı sağlayan bu yöntemlere ilişkin yasal düzenlemelere mevzuatlarında yer vermektedirler.Arabuluculuk yöntemi geleneksel manada Mısır, Babil ve Asur'dan itibaren var olup, günümüz ihtiyaçları ve koşulları dahilinde, yasal düzenlemeler çerçevesinde varlığını sürdürmektedir. Dünya'da daha köklü bir geçmişe sahip olan arabuluculuk Türk hukuk sisteminde daha yeni bir uygulamadır. Hukuk sistemimizde arabuluculuk benzeri birçok uygulama mevcuttur. Arabuluculuğun usul ve esaslarına ilişkin genel mahiyette ilk yasal düzenleme 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile yapılmıştır. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunun 01/01/2018 tarihinde yürürlüğe giren üçüncü maddesi ile arabuluculuk yöntemi bazı işçi-işveren uyuşmazlıklarında dava şartı olarak kabul edilmiştir. Hukuk sistemimizde yeni olan bu müessese uygulamada birtakım sorunları da beraberinde getirmiştir.Üç bölümden oluşan bu tez çalışmasında, araştırma yöntemlerinden literatür taraması ve dokümantasyon incelemesinden yararlanılarak genel çerçevede iş uyuşmazlıkları, arabuluculuk ve özellikle iş hukuku uyuşmazlıklarında dava şartı olan arabuluculuk incelenerek, arabuluculuk uygulamasında karşılaşılan sorunlar ele alınmış, çözüm önerileri getirilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde işçi işveren ilişkisinden doğan hukuk uyuşmazlıkları bireysel ve toplu iş hukuku çerçevesinde hak-menfaat uyuşmazlıkları alt başlıkları ile incelenmiş, bu uyuşmazlıkların çözüm yöntemlerine genel çerçevede yer verilmiştir.İkinci bölümde, alternatif çözüm yöntemleri ile ilgili kısa bir inceleme yapılmış, arabuluculuk ile ilgili genel bilgilere ve tarihçesine yer verilerek hukuk sistemimizdeki arabuluculuk benzeri düzenlemeler incelenmiş, arabuluculuk faaliyetine ilişkin temel ilkeler ile arabulucuların hak ve yükümlülüklerine yer verilmiştir.Üçüncü ve son bölümde öncelikle iş hukuku uyuşmazlıklarında dava şartı olan arabuluculuk ile ilgili mevzuat ve literatür incelenmiş, bu incelemeler çerçevesinde arabuluculuk uygulamasındaki sorunlar değerlendirilerek çözüm önerileri getirilmiştir.

In recent years, alternative dispute resolution methods and mediation, in particular, have gained increasing importance in the resolution of the legal disputes both in Turkey and in the world. The States have been including in their legislation the legal regulations with regards to these methods that enable the disputes to be concluded in a shorter period of time and with less expenses compared to the judicial proceedings. Alternative dispute resolution methods have existed in a traditional manner since the civilizations in Egypt, Babel and Assyria, and they continue to exist within the realm of today's needs and conditions and the framework of the legislative regulations. Mediation, which has a long-standing background in the world, is new in the Turkish legal system. In our legal system, there are many practices similar to mediation. The first legislation with regards to the procedure and principles of mediation in general was introduced with the Law of Mediation in the Legal Disputes Numbered 6325. With the third article of the Law of Labour Courts Numbered 7036, which entered into force in 01.01.2018, mediation was accepted as the cause of action in certain employee-employer disputes.In this thesis consisting of three sections, literature survey and documentation review methods of research have been used; employment disputes and mediation are studied in general and mediation as a cause of action in the employment disputes, in particular; the problems arising out of the application of the mediation are analysed; and possible solutions are offered.In the first section of this study, the legal disputes arising out of the relationship between the employee and the employer are analysed under two separate sub-titles as the conflicts of rights and benefits within the frameworks of individual and collective labour law; and the resolution methods of such disputes are set out in a general framework. In the second section, a brief screening of the alternative dispute resolution methods is laid out; general overview of mediation and its history is provided and the mediation-like procedures in the Turkish legal system are analysed; basic principles of mediation and the rights and obligations of the mediator are set forth. In the third and final section, the legislation and the legal literature is analysed on the mediation as a cause of action in the employment disputes; and within the context this analysis, the problems arising out of the mediation application are evaluated with suggested solutions offered to these problems.