Hazar ve Basra Körfezi havzalarının enerji kaynakları üzerinde stratejiler ve Türkiye

Abstract

20. yüzyılın başından itibaren dünyanın önemli petrol bölgelerinden Basra Körfezi ve Bakü petrolleri ile başlayıp sonradan tüm Hazar havzasını kapsayan Hazar petrolleri Sovyetlerin dağılmasından sonrada, bölge ve bölge dışı ülkelerin ilgi odağını oluşturdu. Her iki önemli doğal enerji kaynağı bölgesi hem sahip oldukları enerji kaynaklarıyla, hem de coğrafi konumlarıyla, yerlerine ikame enerji maddesi henüz bulunamayan petrol ve doğalgaz rezervleriyle dünyanın en stratejik bölgeleri olarak dikkat çekmektedir.Hazar'daki enerji kaynaklarının önemli bir bölümüne sahip olan Türk Cumhuriyetleri; Rusya, İran ve Çin gibi ülkelerle komşu olmanın yanı sıra, 2001'den sonra ABD'nin Afganistan'a yerleşmesiyle yeni stratejik boyut kazandılar. Ancak uluslararası alanda yaşanan rekabetler ve alt yapı yetersizlikleri nedeniyle, Türk Cumhuriyetleri henüz sahip oldukları imkanlardan yeteri kadar faydalanamamışlardır.Basra Körfezi'nde yer alan devletler ise, coğrafi sınırlar ve sahip oldukları enerjinin ekonomik açıdan istikrar ve güvenliklerini koruma ihtiyacı çerçevesinde politikalarını şekillendirmektedirler.Bu çalışmada Hazar ve Basra havzası civarında yer alan devletlerin ve bu stratejik kaynaklardan yararlanma peşindeki küresel aktörlerin, enerji eksenli politikaları Türkiye'nin enerji güvenliği politikaları yanında, enerji terminali ülke olma gayretleri incelenmiş, uluslararası güncel gelişmelerden faydalanılarak Türkiye merkezli bir çalışma yapılmaya çalışılmıştır.Anahtar Sözcükler:1. Hazar Havzası2. Basra Körfezi3. Petrol4. Doğalgaz5. Strateji

ABSTRACTŞENYURT, Yasin., The Strategies On The Energy Sources Of The Persian Gulf and The Caspian Basin and Turkey, Graduate Thesis, 2010.From the beginning of the 20th century onward, Caspian oil region as well as Persian Gulf, has been one of the most important oil regions and emerged first with Bakü oil platform and then spread out to the whole Caspian region, have been the center of the interest of the states around and outside the region following the disintegration of the Soviet Union.Both regions are stil center of attention either with their geographical positions or with their natural energy resources since yet oil and natural gas can not be replaced by any other alternative energy resourses.Possessing an important part of the natural resources of region and neighboring Russia, Iran and China, Turkish Republics have gained more strategic importance by USA?s settlement to Afghanistan after 2001.The States in the Persian Gulf shape their policies in accordance with the requirements of protecting their economic stability and security because of their geographical positions and energy resources.In this working, the energy-oriented policies of Caspian and Persian Gulf situated States and the global actors which seek for benefiting from these strategic resources are examined as well as Turkey?s energy security policies and its efforts toward becoming an energy terminal across the Region and Turkey-centric analysis utilizing from actual international developments and issues.Key Words:1-Caspian Basin2-Persian Gulf3-Oil4-Natural Gas5-Strategy