Uluslararası ticari uyuşmazlıklarda ICSID tahkiminin yargılama şekli

Abstract

Globalleşen dünyada uluslararası yatırımlar alanında ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümü için uluslararası ticaret hukukunun önemi giderek artmaktadır. Bu bağlamda uyuşmazlıkların yoğun bir şekilde ortaya çıkışı uluslararası ticari arenada bu uyuşmazlıkların çözüm arayışlarını da beraberinde getirmektedir. Uyuşmazlıkların uluslararası nitelikli olması objektif bir yargı ortamını zorunlu kılmaktadır. Aksi takdirde ulusal yapıda oluşturulacak bir çözüm metodu uyuşmazlığın tarafı olan devlet tarafından, taraflar arasında kendi çıkarlarını düşünerek kendi vatandaşlarını koruyan ve kollayan tarafsız olmayan bir yargı şekli meydana getirebilir ki, bu da uluslararası yatırımcı için büyük ticari riskler taşımaktadır. Örneğin ev sahibi ülke; yabancı yatırımcının mülkiyetini kamulaştırabilir veya yatırımın faaliyet lisanslarını iptal ederek, yatırım sürecinin devam etmesini engelleyebilir. Bunlarla beraber ev sahibi ülke, direkt olarak yatırım sözleşmesini ihlal etmeden, proje ve çevresel izinlerin değiştirilmesi, elektrik, su gibi devlet tarafından sağlanması gereken temel ihtiyaçların sağlanması gereken temel ihtiyaçların yatırımcının fabrikasına temin edilmemesi gibi dolaylı yollarla da yatırımı sekteye uğratabilir.Dünyada tam olarak oluşturulmuş, tam teşekküllü, bütün ihtiyaçlara cevap veren bir uluslararası ticaret hukuku henüz mevcut değildir. Fakat bir uluslararası uyuşmazlık çözüm metodu olan tahkim, milli mahkemelerdeki yargılamalara göre çok daha avantajlı, nitelikli, şeffaf ve fonksiyoneldir. Çünkü taraflar uyuşmazlıklarını tahkim yoluyla çözmek istediklerinde esasa uygulanacak hukuku belirleme, nasıl ve ne şekilde uyuşmazlığın çözümleneceğini öngörme gibi avantajlara sahip olacaktır.Bütün yatırımcıların, ekonomik, teknolojik ve hukuki alanlarda kendilerinin güven ve istikrar içinde olduklarından emin olarak yatırımlarını gerçekleştirebilecekleri ve herhangi bir riskle karşılaştıklarında kolay, hızlı ve tarafsız olarak sonuçlanan bir uyuşmazlık çözüm metodu olarak kullandıkları tahkim, dünyada en çok tercih edilen alternatif uyuşmazlık çözüm yollarındandır.Devletlerarasındaki uyuşmazlıklarda tahkimin uyuşmazlığı çözecek en önemli ve etkili çözüm yolu olması dolayısıyla, tahkimde uygulanacak kuralları önce ikili, sonraları çok taraflı milletlerarası anlaşmalarla düzenlemek ve tahkim işlerinde kolaylık, sürat ve güven sağlayacak uzman kuruluşlar oluşturmak gerekmiştir .Günümüzde doğrudan yabancı sermaye yatırımları, uluslararası ticari ve ekonomik faaliyetlerin önemli bir kısmını teşkil etmektedir. 20. yüzyılın başından bu yana milli devletler, yabancı sermaye yatırımlarını, bir kalkınma vasıtası olarak görmekte, bunu teşvik etmektedirler. Ülkeler, özellikle İkinci Dünya Savaşından sonra yabancı sermaye girişimi, özendirici yasalar çıkarmışlar, bu yasalarla yabancı sermayeyi yerli sermaye ile aynı şartlar içerisinde destekleyici, teşvik edici ve koruyucu tedbirler almışlardır .Bu bağlamda küresel yatırım hareketlerinin beslenmesi ve uluslararası yatırım uyuşmazlıkları hareketlerinin objektif çözümü için Dünya Bankası 1966 yılında ICSID (Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü için Uluslararası Merkez) sözleşmesi (Washington Anlaşması) yayınlamıştır.Bu sözleşme ile âkit devlet vatandaşı olan gerçek ve tüzel kişilerin ve diğer âkit devlet olan ev sahibi ülkelerin yatırımlarından doğan uyuşmazlıkların çözümünü özel bir tahkim ve arabuluculukla düzenlenmiştirTahkim yolları arasında en önemlisi ve en çok kullanılanı, ICSID tahkimidir. Bunun en önemli nedeni ICSID tahkimin yargılama şeklidir ve sağladığı avantajlardır.

The importance of international trade law for the resolution of conflicts is arising in the globalized world in the field of international investments. The intensely emerging of these disputes in the international arena, brings the solution seek with it.It becomes an obligatory for an objective judge because of the international qualitatively of these disputes. The resolution methods of the disputes which will be created in national structure may can generate an un neutral jurisdiction between the parties which is considering their own citizens and this is a great commercial risk for international investors.For example the host country may expropriate the ownership of the foreign investors or can prevent the continuation of the investment process licence. Therewithal the host country can may impede the investment in indirectly ways without violating of the investment contract by project and environment replacements and by not providing of basic needs like electrical and water to the investors factory , which should be provided by the state.An international trade law which is full-fledged and responds to all needs is yet unavailable in the world. However an international arbitration dispute resolution method is much more advantageous, qualified, transparent and functional against to the national court proceedings. Moreover when the parties will resolve their disputes by arbitration, they will have the advantage of predicting how and whatever the dispute will be concerning the applicable law basis.Arbitration which is used by investors as a dispute resolution method which resolves impartial, quickly and easily is the most preferred alternative dispute resolution way in the world. All investors are full filling their investments by making sure in their confidence and stability of economical, technological and legal areas. It was necessary to build specialized organizations for providing speed and confidence for bilateral and multilateral arbitration rules for the organizing of international agreements due to the most important and effective solutions of arbitration to resolve disputes between states.Today, foreign direct investments, constitutes an important part of the international trade and economic activities. National states are seeing the foreign investments as a mean of development and they encourage it since beginning of the 20 th century.Especially after the Second World War, countries made encouraging laws for foreign capital inflow and they supported encouraged and protected measures for foreign and domestic capital with these laws.In this context, the World Bank has published ICSİD (The International Center of Settlement of Investment Disputes) in 1966, for the nurturing of the global investment flows and for an objective resolution of international investment disputes (Washington agreement).This agreement is regulated for settlement of disputes by arbitration and mediation of real and legal persons/ citizens of the contracting states and the investment disputes of the host country.ISCID arbitration is the most used and the most important way of arbitration. The most important reason of this is the way of the proceeding and the benefits of ICSID.