Birleşmiş Milletler sistemi çerçevesinde insani müdahale

Abstract

Uluslararası hukukun en tartışmalı konularından biri olan insani müdahalenin uluslararası geçerliliğe sahip bir tanımı bulunmamaktadır. Bununla birlikte genel olarak temel insan haklarının geniş çaplı ihlallerini sona erdirmek maksadıyla, bir devlet veya devletler grubunun, ihlallerin doğrudan veya dolaylı müsebbibi olan devlete karşı kuvvet kullanımında veya tehdidinde bulunmasını kapsamaktadır. İnsan haklarının evrenselleşmesi neticesinde ortaya çıkan insani müdahale kavramı, haklı olarak felsefi, ahlaki ve hukuki zeminde bazı tartışmalara yol açmaktadır. Zulüm gören masum insanların kurtarılmasını öngördüğü için etik olmasına karşın, BM Antlaşması ile hatları çizilen kuvvet kullanma yasağı ile çelişmesi ve devletlerin siyasi bağımsızlığı ile toprak bütünlüğüne saygı ilkelerini ihlal etmesi bakımından mevcut hukuk kurallarına aykırıdır. Bu çalışma kapsamında uluslararası ilişkilerde bir politika aracı olarak insani müdahalenin kavramsal konumunu tespit etmek, insani gerekçelerle kuvvet kullanımının etik ve hukuki yönüne ilişkin görüşleri incelemek ve örnek olaylar ışığında doktrinin meşruiyeti, uygulamaların gerekliliği ve uluslararası düzen için bir tehdit teşkil edip etmediği üzerine tespitlerde bulunmak amaçlanmaktadır. İnsani müdahale doktrini özünde çatışmaları çözüme kavuşturmayı değil, insan hayatını ve onurunu korumayı hedeflemektedir. Bu nedenle, uluslararası toplumun öncelikli ve ağırlıklı olarak önleyici tedbirlere odaklanması, insan haklarının güvence altına alınması bakımından büyük önem arz etmektedir. Nitekim insani krizlere yol açan en temel neden, devlet egemenliğinin suiistimalinden veya hukuki düzeni koruyacak yetkin bir otoritenin bulunmayışından kaynaklanmaktadır. Egemen otoritenin yokluğunda veya yetersiz kalması halinde, hangi amaçla olursa olsun, silahlı müdahaleler daha fazla suiistimale neden olma potansiyeli taşımaktadır. Dolayısıyla, devlet egemenliğinin kötüye kullanımını önleyecek tedbir ve yaptırımların uluslararası toplum tarafından uluslararası hukuk kuralları ışığında ve insani söylemlerin ulusal çıkarlar doğrultusunda suiistimaline mahal vermeden hayata geçirilmesi, dünya barışının korunması bakımından büyük önem taşımaktadır.

Having been one of the most controversial issues in international law, humanitarian intervention has no legal definition. However, it generally refers to the threat or use of force by a state or group of states aimed at preventing or ending widespread and grave violations of fundamental human rights of individuals by another state.There are various controversies on moral, philosophical and legal aspects of the concept which rose from the universalisation of human rights. It is found ethical due to the fact that interventions aim saving lives of innocent people under oppression. On the other side, it is claimed to be illegal, as it violates the prohibition of use of force stated in UN Charter and the principle of respecting political independence and territorial integrity of the States. This study aims at locating the conceptual functioning of humanitarian intervention as a means of policy instrument in international relations; assessing the debates on ethical and legal notions of armed interventions resorted on the basis of humanitarian justifications in the light of information obtained as a result of literature review and making points with regard to legitimacy and potential risk of use of force in international relations in consideration of previously performed cases of international humanitarian intervention.The Doctrine of Humanitarian Intervention seeks ways not to resolve national conflicts but to protect human life and dignity. On this ground, it is of vital importance that international community should primarily and mainly focus on preventive measures so that it can secure human rights. Hence, the basic reason of humanitarian crises is generally either the deliberate abuse of state sovereignty or the lack of a competent authority to restore the rule of law. In absence of a sovereign authority, there is always the risk of abusing the power of armed intervention. Consequently, for the sake of safeguarding the world peace, international community should give considerable weight to implementation of measures and sanctions to prevent abuse of state sovereignty in the light of the rules of international law and to elimination of possibilities that include misuse of humanitarian discourse.