Okul öncesi dönem çocukların annelerinin kişilik özelliği ve çocuk yetiştirme tutumu ile çocuğun mizaç ve davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Okul Öncesi Dönem Çocukların Annelerinin Kişilik Özelliği Ve Çocuk Yetiştirme Tutumu İle Çocuğun Mizaç Ve Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2017Bu araştırma okul öncesi dönem (4-5 yaş) çocukların annelerinin kişilik özelliği ve çocuk yetiştirme tutumu ile çocuğun mizaç ve davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yürütülmüştür. Ayrıca annenin tutumu ile çocuğun davranış ve mizacı üzerinde çocuğun cinsiyeti, yaşı, annenin yaşı ve eğitim düzeyi, çalışıp çalışmama durumu, babanın yaşı ve eğitim düzeyi ile aile gelir düzeyi gibi demografik değişkenlerin etkisi de incelenmiştir. Bu amaçlarla 48-72 ay arasındaki 443 çocuğun annelerine `Aile Hayatı Ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeği`, `Beş Faktör Kişilik Envanteri Kısa Formu` çocuklara ise `Okul Öncesi Sosyal Davranış Ölçeği-Öğretmen Formu`, `Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Ölçeği` ve `Çocuklar İçin Kısa Mizaç Ölçeği` uygulanmıştır.Çalışma bulgularının, Annenin duygusal tutarsızlık, gelişime açıklık ve dışa dönüklük kişilik özelliklerinin çocuğun ilişkisel saldırganlık, sosyal kaygı, isyankar ve uyum davranışlarını yordadığı görülmüştür. Bunula birlikte annenin, gelişime açıklık, uyumluluk, özdisiplin ve dışa dönüklük kişilik özellikleri ile çocuğun yüksek sebatkarlık, ritmiklik ve sıcakkanlılık ile düşük tepkisellik mizaç özellikleri ilişkili bulunmuştur. Duygusal tutarsızlık kişilik özelliğinin ise çocukta tepkiselliği arttırdığı saptanmıştır. Annenin baskı ve disiplin, ev kadınlığını reddetme, karı-koca geçimsizliği ve aşırı koruyucu tutumlarının çocukta yüksek tepkisellik ile düşük sebatkarlık ve ritmiklik mizaç özellikleri ile ilişkili olduğu görülmüştür. Annenin yüksek uyumluluk ve özdisiplin kişilik özelliğinin demokratik tutumunu arttırdığı, yüksek duygusal tutarsızlık kişilik özelliğinin ise azalttığı görülmüştür. Ayrıca özdisiplin kişilik özelliğinin aşırı koruyucu ve baskı-disiplin tutumlarıyla, duygusal tutarsızlık kişilik özelliğininde ev kadınlığını reddetme tutumuyla pozitif yönde ilişkili olduğu bulunmuştur. Annenin yaşı, doğum yaşı, eğitim düzeyi, babanın yaşı, eğitim düzeyi ve aile gelir düzeyi arttıkça annenin olumsuz tutumlarının azaldığı saptanmıştır. Çocuğun sebatkarlık, sıcakkanlılık ve ritmiklik mizaç özelliklerinin yüksek olması, olumlu sosyal davranış ve uyum özelliklerini arttırdığı, olumsuz davranış özelliklerini ise azalttığı saptanmıştır. Cinsiyet, yaş, annenin çalışma durumunun çocuğun mizaç ve davranış özelliklerini yordadığı görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Kişilik, Mizaç, Ebeveyn Tutumları, Çocuk Davranışları, Anne-Çocuk İlişkisi.

This research was conducted to examine the relationship between the personality traits of mothers of preschool children (4-5 years old) and child raising attitudes and their children's temperament and social behaviors. Additionally, the relationship between some demographic variables, such as the child's gender, age, mother's age and education level, working status, father's age and education level, and family income level and the temperament and behavior style of the children were investigated.The mothers of 443 children aged between 48-72 months of age were asked to rate the `Family Life and Child Raising Attitude Scale`, `Five Factor Personality Inventory-Short Form` and in order to evaluate the children's temperament and social behaviors, `Pre-School Social Behavior Scale-Teacher Form`,`Child Behavior Rating Scale` and `Short Temperament Scale`were completed by the teachers. The results of analyses showed that the mother's emotional inconsistency, developmental openness and extraversion characteristics were related to the child's relational aggression, social anxiety, rebelliousness and adaptation behaviors. Furthermore, the mothers' openness, conscientiousness, agreeableness, and extraversion traits were found to be associated with high persistence, rhythm and warmth, and low reactivity temperament traits of the children. Neuroticism(Emotional inconsistency) was related to the children's increased reactivity. The results also showed that mother's strictness and authoritarianism, rejection ofthehomemaking role, marital conflict and dependency (overprotectiveness) were associated with high reactivity and low persistence and rhythmicity of the children, but not related to their social behaviors. The high agreeableness and conscientiousness personality traits of the mothers were related to the egalitarianism and democratic attitude however, the high neuroticism was related to the decreased egalitarianism and democratic attitude. Additionally, the conscientiousness personality trait was associated with dependency attitudes, and neuroticism was positively associated with the rejection of the home making role. As the age of the mother, the age of the mother at birth, the mother education, the age of the father, the father education and the level of family income increase, there were a decrease in negative attitudes of the mothers.Finally,there was a positive relationship between the child's warmth and rhythmicity and the child's positive social behavior and adaptation, and a negative relationship between warmth and rythmicity and the child's negative social behaviors.Also it was found that the child's gender, age, working status of the mother, were related to the child's temperament and social behaviors. It has been concluded that the child's gender, age, and mothers' working status have an effect on the child's temperament and social behaviors.Keywords: Personality, Temperament, Parental Attitudes, Child Behavior, Mother-Child Relationship.