Hastanelerde sağlık bilişimi hizmetlerinin verilmesinde hekimlerin bilgi teknolojileri becerilerinin değerlendirilmesi için bir yapı önerisi

Abstract

Bilgi teknolojilerinde ortaya çıkan gelişmelerin baş döndürücü bir hızla günlük hayatımıza girmesi iş hayatımızı pek çok boyuttan etkilemektedir. Bilişim teknolojileri, veri saklama ve arşivleme ortamları olmaktan çok ileri seviyelere ulaşıp, kurumların stratejik yönetim süreçlerinin bir parçası haline gelmiş, endüstride üretim süreçlerinin ayrılmaz bir parçası olmuş, işletme süreçlerinin pek çok fonksiyonunda karar verme süreçlerinin vazgeçilmez bileşeni haline gelmiştir. Pek çok gelişmiş ülkede olduğu gibi ülkemizde de sağlık hizmetlerinin verilmesinde bilişim teknolojileri yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. 2003 yılında yayınlanan T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan `Sağlıkta Dönüşüm Programı(SDP`) (Sağlıkta Dönüşüm, 2019) ile Sağlık Hizmetlerinin etkili, verimli ve hakkaniyete uygun bir şekilde organize edilmesi, finansmanının sağlanması ve sunulması amaçlanmıştır. SDP'nın başlatılması ile Sağlık Kurumlarında hasta kayıtları elektronik ortama aktarılmaya başlanmış ve Elektronik Sağlık Kayıtları (ESK) oluşturulmuştur. Elektronik Sağlık Kayıtlarının oluşturulması, sağlık çalışanlarının bilişim teknolojilerini sağlık sunumunun her aşamasında kullanılmasına yol açmıştır. Sağlık alanında gerçekleştiren bu dönüşüm programı, sağlık çalışanlarının belirli bir seviyenin üzerinde bilişim teknolojisi becerilerine sahip olması gerekliliğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada, hekimlerin sağlık bilişimi hizmetlerinin verilmesinde hekimlerin bilgi teknolojisi becerilerinin değerlendirilmesi için bir yapı önerisi üzerinde çalışılmıştır. Çalışmanın gerçekleştirilmesi içim, Sağlık Bakanlığına bağlı 2 hastanede anket çalışması gerçekleştirilmiş, anketlerden elde edilen değerlerle hekimlerin, bilişim teknolojileri temel eğitimi, bilişim teknolojileri becerileri ve sağlık bilişimi kavramları hakkındaki bilgileri değerlendirilmiştir. Yüzde 56'sı erkek olan katılımcılar, farklı unvan (akademik derece) ve yaş gruplarından tamamen rastgele olarak seçilmiştir. Anketin değerlendirilmesinde 2 temel boyut; Bilim Eğitimi Boyutu (BEB) ve Bilişim Teknolojileri Boyutu (BTB) oluşturulmuştur. Bilim eğitimi boyutun ile anket verileri değerlendirildiğinde erkek katılımcıların yeterliliklerinin, kadın katılımcıların yeterliliklerinden fazla olduğu gözlenmiştir. Bilişim Teknolojileri Boyutu değerlendirilirken 3 alt boyut oluşturulmuş (Bilişim Teknolojileri Becerisi, Sağlık Bilişimi Kavramları ve Sağlık Bilişiminde Mahremiyet, güvenlik ), bu alt boyutlardan bilişim teknolojisi becerisi açısından erkek katılımcıların becerilerinin, kadın katılımcıların becerilerinden daha yüksek olduğu ancak diğer iki alt boyutun cinsiyet açısından etkilenmediği gözlenmiştir. Bir diğer gözlem ise bilişim eğitimi boyutunun yaş grubuna göre değiştiği, erken yaşlardaki katılımcıların eğitim konusunda yeterliliklerinin fazla olduğu tespit edilmiştir. Aynı şekilde genç hekimlerin bilişim teknolojisi becerilerinin daha yüksek olduğu da verilerin değerlendirilmesinde elde edilen sonuçlardan biridir. Sahip olunan akademik unvan açısından veriler değerlendirildiğinde de, bilişim eğitiminin akademik unvana göre etkilendiği ve temel bilgisayar kullanım becerisinin unvandan etkilenmediği, ancak sağlık bilişimi konusundaki bilgilerin akademik unvandan etkilendiği gözlenmiştir. Anahtar SözcüklerBilgi Teknolojileri, Bilişim Teknolojisi Becerisi, Sağlık Bilişimi, Güvenlik, Mahremiyet

Recent developments in Information technology, affect our business life from many dimensions. Under these developments, informations technology has transformed into a stage such that it has been a part of strategic management, industrial production and decision making processes.As in many developed countries, information technology is widely being used fort he provision of healthcare services in our country. The Transformation Program in Healthcare (Bakanlığı, 2019) was put in progress in 2003 by the T.C. Sağlık Bakanlığı, stated that it is the aim of the programme to provide healthcare services , in an effective way. Under this transformation programme, paper based health records has ben transformed into Electronic Health Record (EHR) since then. And this process required healthcare professionnals, including physicians, nurses and other staff to use information technology in their daily work.Of course such a change, also brings the requirement that health care professionals to these technology in an efficient way. It is the aim of this work to develop a framework for the evaluation of physician's Information technology Literacy/Skills for the provision of healthcare services. A survey of which 56% attendees are male, has been carried out in hospitals. The Results has been grouped in two dimensions one of which is to evaluate the training of physicians and the other which is composed of 3 sub-dimensions that evaluates basic information technology use, knowledge of healthcare information systems and the information security and safety in health records.It has been shown that male physcians are more trained than female physicians but information technology literacy is not affected by the gender. Another result that has been obtained from the evaluaiton of the result is that, younger physician's ability to use information technolgy is higher than the older physicians. As a final result, we conclude that academic degree is also a parameter which positively affects the information technology skills; the higher the academic degree the more the physician's skill. KeywordsInformation Technology, Information Technology Literacy,healthcare Information System, Patient Safety, Patient Security