Türkiye`de AK Parti ve Tunus`ta Nahda hareketinin demokrasi anlayışlarının temelleri

Abstract

Antik Yunan'da demokrasi fikrinin ortaya çıkmasından bu yana, özellikle Aydınlanma Çağından sonra siyasi bir sistem olarak demokrasi, siyasi alandaki yeni fikirler ile sürekli olarak zenginleştirilmektedir.Batı Avrupa'da Aydınlanma Çağı sonrası gündeme gelen demokrasi, İslam dünyası ile ise sömürge dönemindeki bazı parlamenter sistemler dışarıda tutulursa büyük oranda İkinci Dünya Savaşı sonrasında tanışmıştır. Günümüzde İslam dünyasında özellikle Arap Baharı olarak adlandırılan olaylar sonrasında demokrasi tartışmaları artmış ve çoğunlukla otoriter yönetimlerce idare edilen ülkelerin geleceğine ilişkin çeşitli öngörülerde bulunulmuştur. Bu bağlamda bu çalışma vesilesiyle hali hazırda demokratik sistemde iktidar deneyimine sahip AK Parti ile Nahda Hareketi'nin demokrasi kavramına yaklaşımları ele alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde demokrasinin tanımına, gelişimine, özelliklerine ve türlerine değinildikten sonra siyasal İslam kavramı konu edinilerek bu ideolojik duruşta demokrasinin yeri örnek ülkeler üzerinden ele alınmıştır. İkici bölümde ise Nahda Hareketi incelenmiş ve hareketin çıkış koşulları, demokrasi kavramını hangi temeller üzerine inşa ettikleri ve ideal demokrasi kavramına ilişkin değerlendirmeleri ele alınmıştır. Bunun sonucunda Nahda Hareketi'nin bağımsızlık sonrası Tunus'ta iktidarda bulunan Burgiba yönetiminin aşırı laikçi anlayışına karşı Raşid el' Gannuşi liderliğinde İhvan Hareketinin etkisinde geliştiği, daha sonra Gannuşi'nin yaşadığı dönüşümle birlikte farklı bir eğilime yöneldiği ve İslam şeriatını dikkate alarak demokratik bir sistemin inşa edilebileceğini savunduğu görülmüştür. Üçüncü Bölümde ise AK Parti incelenmiş, selefi olan milli görüş partileri ele alınmış, Partinin öncü liderlerine ilişkin bilgiler verilmiş ve AK Partinin temel ideolojik duruşu olan `muhafazakâr demokrasi` kavramına ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. Bunun sonucunda AK Partinin `muhafazakâr demokrasi` demokrasi kavramıyla bütün bir toplumca kabul görmüş ortak değerler vasıtasıyla toplumun her kesimine açık siyasi bir anlayış geliştirmeyi amaçladığı görülmüştür.Anahtar sözcükler: Demokrasi, Siyasal İslam, Burgibizm, Nahda, Şûra, AK Parti, Muhafazakâr Demokrasi.

Since the emergence of the idea of democracy in Ancient Greece, democracy, as a political system, especially after the Age of Enlightenment, is constantly enriched by new ideas in the political area. Democracy, which came into agenda after the Age of Enlightenment in Western Europe, met with the Islamic world after the Second World War when some parliamentary systems in the colonial period were excluded. It has recently occurred the debates on democracy in the Islamic World aftermath the Arab Spring events, that paved the way for foresights regarding the future of the Islamic countries of which most of them are governed by authoritarian administrations. In this context, it was discussed by means of this study the approaches of AK Party and Nahda Movement to the concept of democracy. In this regard, after shortly mentioning the progress of democracy and discussing the political İslam in the first chapter; Nahda Movement was examined in terms of its approach to the democracy notion in the second chapter. In conclusion, it was observed that Nahda Movement, which was founded against Bourgiba's extremely secularist administration under the leadership of Rachid al-Ghannouchi who was inspired from the thoughts of the Organization of Muslim Brothers in Egypt, tended to a different inclination with al-Ghannouchi's ideological transformation and argued to build a democratic system which adopts the requirements of the İslamic Sharia. In the third chapter, AK Party was examined by considering predecessor parties of the `national opinion`. Besides It was given information about its leading figures AK Party, and made evaluations regarding the conservative democracy which is the fundamental ideological stance of AK Party. In this framework, it was concluded that AK Party is to aim at developing a political system which is open to the all social layers of the Turkish society by means of common values.Key Words: Democracy, Political Islam, Bourguibism, En Nahda, Shura, AK Party, Conservative Democracy