Özal Dönemi Türk Dış Politikası

Abstract

Turgut Özal, hem Başbakanlığı hem de Cumhurbaşkanlığı görevi süresince iç siyaset ve dış politikasında koyduğu hedefler ve bu hedefleri yerine getirmede Türkiye'nin bu dönemine damgasını vurmuştur. Özal, icraatları ile günümüzde de hala etkisi devam etmektedir. Görevde olduğu dönemde olduğu gibi günümüzde de izlediği politikalar sonucunda ısrarla referans olarak gösterilmiş ve takdir edilen ya da eleştirilere maruz kalan nadir devlet adamlarından biridir. Devlet adamı olduğu yılları Türkiye için olduğu kadar uluslararası düzen açısından da kökten değişen ve oldukça hareket kapsamlı yıllar olmuştur. Özal ne kadar Türkiye'nin komşuları, bölge ülkeleri, Avrupa ülkeleri ve ABD ile ikili ilişkilerin düzeltilmesi için çaba gösterdi ve ekonomik alanda iş birliğinin geliştirilmesi için çaba sarf ettiyse, o oranda komşularımızla ve bölgede iş birliğinin geliştirilmesi ve güvenlikle ilgili problemle karşı karşıya kalmıştır. İran ile Irak arasında 1988, yılına kadar süren savaş, ekonomik olarak Türkiye'ye kazançlar getirdiği kadar, Türkiye'yi Kuveyt Savaşı ile birlikte bölge ülkeleri arasında bir problem olmaktan çıkıp, uluslararası bir nitelik kazanan ve Türkiye'nin güvenliğini tehdit eden Kürt sorunuyla karşı karşıya gelmesine neden olmuştur. Soğuk Savaşın, stratejileri ve dünya politikacılarını şaşırtacak bir biçimde aniden sona ermesi ile Sovyetlerin dağılması ve balkanlardan Orta Asya'ya kadar uzanan coğrafyadaki siyasi, kültürel, etnik çatışmalar Türkiye'nin alışılmadık bir biçimde dış politika ile ilgilenmeye, hızlı karar almaya zorlamıştır.Bu tez beş bölükten oluşuyor. Birinci bölükte Türk dış politikasının esas ilkeleri ele alınıp Kurtuluş Savaşı esnasında izlenen dış politikalar ve beraberinde Lozan süreci incelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde Demokrat Parti dönemi işlenmiştir. Aynı zamanda Batı ittifakında yer alan Türkiye'nin konumu değerlendirilmiştir. Tek yönlü dış politikanın da incelendiği bu bölümde dönemin dış politika sorunları ve bu sorunlara yönelik geliştirilen çözümler ya da atılan adımlar yer almaktadır. Üçüncü bölüme gelindiğinde Türk iç politikasında görülen değişimler yer alırken tek taraflı politikadan çok taraflı bir değişime uğrayan politikaya yönelmeden bahsedilmiş ve ABD ile yaşanan krizler neticesinde SSCB ile Türk siyasi tarihinde ilk yakınlaşmaların başladığı yer almıştır. Bu tezin dördüncü bölümünde Özal'ın kişiliği ve bu kişiliğinin getirdiği dış politika anlayışı ele alınarak Türkiye'nin ABD, SSCB, Balkanlar, Yunanistan, AT gibi devletlerce olan ilişkilerine değinilmiştir. Aynı zamanda bu bölümde Ermeni sorunu ele alınarak bu sorunlara yönelik politikalar geliştirilmiştir. Çalışmanın son kısmını oluşturan beşinci bölümde ise Soğuk Savaşın bitmesi ile uluslararası sistemde Türk dış politikalarına olan etkileri söz edilip Soğuk Savaşın ardından ülkenin Orta Asya ile Kafkasya açılımı incelenmiştir.Anahtar Sözcükler: Türk Dış Politikası, Turgut Özal, Türkiye

Turgut Özal, the Prime Minister of the targets set in both domestic politics and foreign policy during the Presidency and Turkey in fulfilling these objectives has been the hallmark of this era. Özal still continues to have an impact with his actions. It is one of the rare statesmen who have been persistently referenced as a result of the policies he pursued, as he did during his term of office, and was appreciated or criticized. year in which the statesman in terms of radical change in the international order as well as for Turkey and has been quite extensive movements year. Ozal how Turkey's neighbors, countries in the region, endeavored to correct bilateral relations with European countries and the USA and has made efforts for the development of cooperation in the economic field, he has remained proportion of our neighbors and the development of cooperation in the region and security faced with relevant problems. 1988 between Iran and Iraq, until the year-long war, economically as well as bring gains to Turkey, Turkey Kuwait war with countries in the region ceases to be a problem between winning an international qualification and facing Turkey's security and threatening Kurds with the problem caused him to come. Cold War, strategies and world politicians will surprise a manner sudden disintegration of the Soviet Union with the end and the Balkans than in a region extending to Central Asia, political, cultural, ethnic conflicts, Turkey's interested in an unusual manner as in foreign policy, was forced to make quick decisions.This thesis consists of five divisions. In the first part, the basic principles of Turkish foreign policy are discussed and the foreign policies followed during the War of Independence and the Lausanne process are examined. In the second part of the study, the Democrat Party period was covered. The location is also located in the Western alliance, Turkey is evaluated. In this section, where one-way foreign policy is also examined, there are foreign policy problems of the period and solutions or steps taken for these problems. In the third part, while the changes in the Turkish domestic policy are taking place, it was mentioned that the unilateral policy was directed towards the policy that has undergone a multilateral change, and that the first rapprochets with the USSR began in the history of Turkish political history. Ozal's personality and the fourth part of this thesis by considering foreign policy that brought the people of Turkey in the United States, the Soviet Union, the Balkans, Greece, was mentioned by the state as their relationship to the EC. At the same time, in this section, policies were developed for these problems by addressing the Armenian problem. In the fifth chapter, which constitutes the last part of the study, after the end of the Cold War, its effects on Turkish foreign policies in the international system is mentioned and after the Cold War, the opening of the country to Central Asia and the Caucasus is examined.Keywords: Turkish Foreign Policy, Turgut Ozal, Turkey