Siirt yöresinde bulunan termal sulardaki gross alfa ve gross beta aktivite düzeyleri ve element konsantrasyonlarının belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada Siirt ve çevresinde bulunan kaplıca sularının gross alfa ve gross beta aktivite değerleri ve element içerikleri araştırılmıştır. Siirt ilinde bulunan Billoris-Siirt, Bostancık (Şemsimira)–Siirt, Kuğa (Çırpılı)-Eruh, Kever (Çetinkol)–Eruh, Memira (Görendoruk)-Eruh ve Şırnak ili sınırlarında bulunan Hesta Süleyman-Güçlükonak, Hesta Belkısana-Güçlükonak kaplıcalarının gross alfa ve gross beta aktivite dğerleri, MPC-9604 multi-detector a/β counting system ile gross a için 0.03-5.648 Bq L-1 ve gross β 0.04 - 2.76 Bq L-1 bulunmuştur. Dünya Sağlık Örgütü verileriyle kıyaslanmıştır. Kaplıca sularında bulunan Na, Mg, Al, Si, S, K, Ca, Mn, Fe, Rb, Sr, Cl, Br, P, Cr, Ni, Cu, Zn ve U gibi metal değerleri DWXRF ile belirlenmiştir.Kaplıca sınıflandırması çalışmaları için çoklu bileşen analizi (PCA) ve kümeleme analizi (CA) gibi kemometrik teknikler kullanılmıştır. Verilerden toplam varyansın %90.97'sini üç bileşenin temsil ettiği görülmüştür.

Determination of metal levels and the gross α and β activity concentrations in the thermal waters of Billoris-Siirt, Bostancık (şemsimira)–Siirt, Kuğa (Çırpılı)-Eruh, Kever (Çetinkol)–Eruh, Memira (Görendoruk)-Eruh spas in Siirt province and Hesta Süleyman-Güçlükonak, Hesta Belkısana-Güçlükonak sapas in Şırnak were measured by MPC-9604 multi-detector α / βcounting system. Ranges of activity concentrations found were from 0.03 to 5.648 Bq L-1 for gross a and from 0.04 to 2.76 Bq L-1 for gross β. The ranges of minimum detectable concentrations for gross α(0.03-0.05 Bq L-1) and for gross β (0.04-0.15 BqL-1) were obtained. Gross α and β activity concentrations found in samples were compared with the recommended guidelines of the World Health Organization and the Turkish Standards, and literature values. Na, Mg, Al, Si, S, K, Ca, Mn, Fe, Rb, Sr, Cl, Br, P, Cr, Ni, Cu, Zn and U metal levels in these thermal ground waters were also determined by using wavelength dispersive X-ray fluorescence spectrometry. The chemometric techniques of principal component analysis (PCA) and cluster analysis (CA) were used for the classification studies of spas. It was found that tree principal components account for 90.97% of the total variance in the data.