Yöneticilerin kayırmacı davranışlarının, örgütsel muhalefet üzerindeki etkisi

Abstract

Etkili örgütlerin oluşturulması son dönemde birçok araştırmanın temel konusu olmuştur. Örgütlerin etkililiği birçok değişkenle doğrudan ya da dolaylı bir şekilde ilişki içerisindededir. Bu değişkenler arasında bulunan kayırmacılık ve örgütsel muhalefet kavramları araştırmacının dikkatini çekmiş olup, bu iki kavramına ilişkin her hangi bir araştırmanın, ulaşılan kaynaklar doğrultusunda yapılmadığı görülmüştür. Kısaca kayırmacılık; birine herhangi bir konuda öncelik ve ayrıcalık tanıma, haksız yere, yasa ve kurallara uymaksızın kayırma, arka çıkma; belli bir birey, küme, düşünce ya da uygulamayı, bir başkasıyla karşılaştırıp aralarında bir seçim yapmak gerektiğinde nesnellikten uzaklaşıp yan tutmadır. Örgütsel muhalefet ise örgüt içerisindeki bazı uyuşmazlıkların ve aykırı görüşlerin dile getirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Bu araştırmanın amacı yöneticilerin kayırmacı davranışlarının örgütsel muhalefet üzerine etkisini ortaya koymaktır.Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden betimsel-ilişkisel tarama modelinde bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Siirt il merkezindeki ilk-orta ve lise düzeyi resmi okullarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmada seçkisiz olmayan örneklem yöntemlerinden uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada 15 maddeden oluşan kayırmacılık tutum ölçeği (KTÖ) ve yedi alt boyuttan 67 maddeden oluşan örgütsel muhalefet ölçeği (ÖMÖ) kullanılmıştır. Elde edilen veriler R. 3.3.1 programında (R Core Team, 2016) organize edilmiştir. Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) MPlus 7 programında gerçekleştirilmiştir.Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre yöneticilerin kayırmacı davranışları ile örgütsel muhalefet arasında tüm boyutlarda pozitif yönde anlamlı ve orta düzeyde ilişkilerin olduğu görülmüştür. Ayrıca yöneticilerin kayırmacı davranışları örgütsel muhalefetin önemli bir yordayıcısı olduğu da araştırma sonucunda bulgulanmıştır.Anahtar Kelimeler: Kayırmacılık, Örgüt, Okul Yöneticisi, Muhalefet, Örgütsel Muhalefet.

It is observed that forming effective organizations is the main topic of the many researches in recent era. It is also observed that organizations are directly or indirectly affected by many variables. Although organizational favoritism and organizational opposition terms that are two terms that emerged recently and get the attention of the researcher, the resources that are reached in this research concluded that no research has been performed regarding the effect levels of those two terms on each other. In short, favoritism is termed as the act of providing priority or privilege to someone on any matter. This act is commonly does not comply with the laws and rules. Favoritism involves a comparison of a particular individual, group, idea, or application to another particular individual, group, idea, or application. When an administrator is supposed to make a selection based on this comparison, the administrator can't make an objective selection; hence, the favored individual, group, idea, or application receives an unfair benefit. The organizational opposition is termed as expressing disputes or different ideas within the organization. The purpose of this research is revealing the effects of administrators' behaviors that involve favoritism on organizational opposition behaviors of workers.The quantitative analysis is performed in descriptive – correlational screening modeling framework. The population of interest consists all of the teachers and school administrators who serve in a public elementary, middle, or high school that is located in the city center of Siirt in 2015-2016 term. The sample is obtained via purposive sampling method that is one of the non-random sampling procedures. The level of favoritism is measured using the favoritism attitude scale that consists of 15 items. The level of organizational opposition is measured using organizational opposition scale that consist of 67 items and seven sub-scales. The data that are obtained in this research is organized and analyzed in R version 3.3.1 and MPlus version 7.Results from this research revealed that administrators' behaviors that involve favoritism and all dimensions organizational opposition behaviors of workers have positive – significant – and moderate sized relationship. In addition, it is also observed that administrators' behaviors that involve favoritism is an important predictor of organizational opposition behaviors of workers.Key words: Favoritism, Organization, School Administrator, Opposition,Organizational Opposition.