Bitlis`te bir Kadiri Şeyhi: Şeyh Safiyuddin Geylani`nin hayatı, eserleri ve tasavvuf anlayışı

Abstract

Şeyh Safiyuddin 1934 yılında Bitlis'in Mutki ilçesine bağlı Nizin (Yenibağ) köyünde dünyaya geldi. Kadiri silsilesinden gelen Şeyh Muhammed Efendi'nin oğludur. İlim tahsiline kadim medrese geleneğiyle ilk olarak Şeyh Fethullah Verkanîsî'nin talebesi Molla Ahmet Hizanî'nin yanında başlamış, daha sonra başta babası olmak üzere birçok alimden ders almıştır. İcazeti aldıktan sonra tasavvufi hayata yönelen Şeyh Safiyuddin Bitlis ve İstanbul olmak üzere irşad faaliyetlerine başlamış, geniş bir kitleye hitap etmiştir. Ayrıca tasavvufa ve Kadirî tarikatına dair eserler kaleme alan Şeyh Safiyuddin eserlerindeki Arapça, Osmanlı Türkçesi, Farsça ve Kürtçe dil zenginliğinin yanı sıra şairliği de dikkat çekicidir. Bu araştırmada öncelikle literatürde pek bilinmeyen Bitlis ve çevresindeki Kadiri tekkelerine değindik. Daha sonra bu tarikatın bölgedeki temsilcilerinden Şeyh Safiyuddin'in hayatını ve tasavvufi yönünü ele aldık. Şeyh Safiyuddin'in tasavvufi görüşlerini incelerken onun Ed-Dürretü'n-nefîsetü'l-mardiyye fî Sülâleti'l-Kâdiriyyeti'l-Haseniyye, vasiyyetü's-safiyye fî'l-işaretî'l-akli'l-müfîd ve Mecmuu'l-efkâr ve kuyûdu'l-eşyâ, adlı eserlerinden faydalandık.

Sheikh Safiyuddin Effendi was born in 1934 in Nizin(Yenibağ) Village of Mutki district of Bitlis.The son of Sheikh Muhammed Effendi who was coming from Kadiri genealogy. With the ancient madrasa tradition, first of all , he started his training with Molla Ahmet Hizani who was the student of Sheikh Fethullah Verkanisi, then he took lessons from many scholars, especially his father. Sheikh Safiyuddin'in, who turned to sufistic life after receiving diploma , started his activities of showing the true path in the city of Bitlis and Istanbul, and addressed a wide area. Besides his substantiality in Arabic ,Ottoman Turkish , Persian ,and Kurdish languages which Safiyuddin Effendi used in his works about Sufism and Kadiri Genealogy, his poetry is also remarkable.We chose the works named ed-Dürret'ün-nefîsetü'l-merdiyye fî sülaleti'l-kadiriyyeti'l-haseniyye, vasiyyetü's-safiyye fî'l-işaretî'l-akli'l-müfîd ve Mecmu'l-efkar ve kuyudu'l-eşya ,as a source , in which Safiyuddin Effendi wrote out his life and Sufism ,and we also tried to provide information about Kadiri Islamic Monastries and the sheikhs in Bitlis and its surroundings.