İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin bilimsel kariyer ilgileri

Abstract

Kariyer seçimi, bireylerin yaşamında aldığı en önemli kararlardan biridir. Yaşamın ilk dönemlerinden başlayarak aile, okul ve çevre ile yapılacak çalışmalarla bireyin kendisine en uygun kariyeri seçmesine yardımcı olunmalıdır. Doğru kararlar, mutlu ve istendik bir yaşam demektir. Kariyer seçerken, bireylerin ilgileri, yapabildikleri ve bir kariyerde en önemli gördüğü durumlar göz önünde bulundurulmalıdır. Bilimsel kariyer, bilim ile ilgili mesleklerin bütünüdür. Bu bilimler fen, sosyal veya değişik bilim dallarından olabilir. Bu çalışmada öğrencilerin fen bilimi ile ilgili olan mesleklere ilgisi ölçülmeye çalışılmıştır. Çalışmada; kariyer kavramı, ilgi, mesleki ilgiler, kariyer seçerken nelerden etkilenildiği, kariyer gelişimi ve teoriler, bunun yanında öğrencilerin bilimsel kariyer gelişimine katkıda bulunan öğeler üzerinde durulmuştur. Araştırma, ilkokul ve ortaokul 4., 5., 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin bilimsel kariyer ilgilerinin çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi ve bu değişkenlerin etki düzeylerinin tespit edilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada mevcut durumu belirlemek amaçlandığından betimsel model uygulanmıştır. Bu bağlamda çeşitli ölçeklerden oluşan veri toplama aracı kullanılmıştır. Bu ölçekler; genel bilgi formu, bilimsel kariyerlere ilişkin ilgi düzeyi ölçeği, bilimsel kariyer bilgi düzeyi ölçeği, bilimsel tutumlar ölçeği ve bilimsel aktivitelerin günlük yaşamda tercih edilme ölçeğidir.Çalışma, 2010?2011 eğitim-öğretim yılı ikinci döneminde Rize ili, Çayeli, Derepazarı, İyidere, Merkez ilçelerinde bulunan ve rastgele seçilen okullarda gerçekleştirilmiştir. Ölçme araçları, toplam 1051 öğrenciye uygulanmıştır. 87 öğrencinin anketi geçersiz bulunmuştur. Nicel veriler SPSS 16.0 istatistik programında yer alan tekrarlı ölçümler için tek faktörlü ANOVA, bağımsız gruplar için t-testi, frekans ve yüzde analizleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Analizlerde anlamlılık düzeyleri p<.05 olarak alınmıştır. Bu bağlamda, araştırmada elde edilen sonuçlar şöyle özetlenebilir:Öğrenciler genel anlamda en fazla doktor, matematikçi, bilgisayar teknisyeni ve profesör gibi meslek alanlarına ilgi göstermişlerdir. 4. sınıf öğrencileri dişçi, veteriner, meteorolog ve jeolog gibi mesleklere; 5. sınıf öğrencileri mimarlık ve astronot gibi mesleklere; 7 ve 8. sınıf öğrencileri de biyolog, kimyager, eczacı ve matematikçi gibi mesleklere diğer sınıf düzeylerine göre daha çok ilgi göstermiştir. Erkek öğrencilerin bilgisayar teknisyeni, pilot, inşaat mühendisi, astronot, bilgisayar programcısı ve ziraat mühendisi gibi mesleklere; kız öğrencilerin ise doktor, veteriner, psikolog, eczacı ve dişçi gibi mesleklere karşı daha ilgili oldukları belirlenmiştir. Köy ve ilçe merkezinde yaşayan öğrenciler veteriner, meteorolog ve jeolog gibi mesleklere; sadece köyde yaşayan öğrenciler ziraat mühendisliği ve sadece ilçe merkezindeki öğrenciler ise psikolog mesleğine daha yüksek ilgi duymaktadır. Anne ve/veya babası üniversite mezunu olan öğrencilerin bilişsel puanlarının diğer öğrencilerin puanlarından daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Üniversite mezunu anneye sahip olan öğrencilerin özellikle profesör ve mimarlık mesleğine; üniversite mezunu babaya sahip olan öğrencilerin de profesör, doktor, meteorolog, kimyager, matematikçi, biyolog ve mimarlık alanlarına daha çok ilgi duyduğu bulunmuştur. Öğrenciler, veterinerler, matematikçiler ve sağlık görevlilerin çalışma alanları konusunda yeterli bilişsel farkındalığa sahipken fizikçiler, biyologlar, zoologlar ve jeologların çalışma alanlarına ilişkin yetersiz bilişsel anlayışa sahiptirler. Öğrencilerin çeşitli bilimsel kariyer alanlarındaki bilişsel anlayışlarının 4. sınıftan itibaren arttığı, buna karşın 6. sınıftan sonra ise azaldığı bulunmuştur. Bununla beraber 4. sınıftan itibaren bilime ve bilim insanlarına ilişkin görüşlerinin olumlu yönde geliştiği, ancak 5. sınıftan sonra ise olumsuz yönde değişim gösterdiği belirlenmiştir. İl merkezinde yaşayan öğrencilerin bilim hakkındaki görüşlerine ilişkin puanları diğer yerlerde yaşayan öğrencilerin puanlarından daha yüksektir. Anne ya da baba eğitim düzeyi değiştikçe öğrencilerin bilim ve bilim insanı algılarında da anlamlı değişmeler bulunmuştur. Öğrencilerin matematik tutumları ile astronot ve kimyager kariyerleri arasında yüksek düzeyde; matematikçi olma ve doktor meslekleri ile arasında orta düzeyde, profesör ve biyolog kariyerleri ile arasında ise düşük düzeyde, pozitif ve anlamlı ilişkiler olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin fene yönelik tutumları ile astronot, doktor, veteriner ve meteorolog kariyerleri arasında yüksek düzeyde; dişçilik ile arasında orta düzeyde; matematikçi, profesör, doktor, kimyager ve biyolog kariyerleri ile arasında ise düşük düzeyde, pozitif ve anlamlı ilişkiler olduğu tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Öğrenciler, Bilimsel Kariyer İlgileri, Bilimsel Kariyer Bilgileri, Bilimsel Tutumlar.

Career choice is one of the most important decisions we make in our lives. Starting early on, individuals should be helped to choose the best profession suitable by working with their family, school and environmental setup. Making the right decisions lead into happy and desirable lives. When choosing our profession, we should consider our interests, capabilities and what we find important in a career.Science is the general title of all professions that tries to explain every issue in experimental form, from what people wonder about life to the biggest problems of universe. It is divided into several sub-divisions while trying to find the answer for the question `why`. On the other hand, scientific career is the whole of all professions related to science; which can be in different versions of science such as liberal arts.In this study, students' interest in science careers was tried to be measured. The focus was on the concept of career, interests, profession interests, career development and theories, as well as the contribution of schools on development of students' scientific career. The purpose was to determine elementary and primary 4th, 5th, 6th,7th and 8th grade students' interest in scientific career and research the variables that effect their decisions. A data collection tool with various scales is used. These scales are general information form, professional knowledge scale, level of interest in scientific professions scale, scientific attitudes scale, and the scale for defining work of professional groups.This study is a descriptive research which took place during the second term of the 2010-2011 academic year in randomly selected schools located in the city of Rize, and Cayeli, Derepazari, Iyidere, Merkez towns. The research was carried out with total 1051 students. The student survey is invalid in 87 number.Quantitative data collected from the survey applied to the students were analyzed using the single-factor ANOVA for reported measures, t-test for independent groups, and the frequency and percentage analysis in the statistical program SPSS 16.0. The level of significance used is p<.05. In general terms, students show their interest on mostly professions like doctor, mathematician, computer technician and professor. Students at 4th grade have a common interest on professions such as dentist, veterinarian, geologist and meteorologist while students at 5th grade are keen on professions like architect, astronaut and students at 7th & 8th grade on professions like biologist, chemist, pharmacist and mathematician. Besides, boys show more interest on professions such as computer technician, pilot, civil engineering, astronaut, computer programmer and agricultural engineer while girls are distinguished with their tendency to professions like doctor, veterinarian, psychologist, pharmacist and dentist. In addition, students residing both in village and county are interested in professions like veterinarian, meteorologist and geologist; students residing in only village on agricultural engineering and students residing in only county on psychologist. Parents having higher education level tend to have children with higher cognitive awareness. Students having mother with higher education tend to show interest on professions like architect or professor while those with educated father are interested in professions like professor, doctor, meteorologist, chemist, mathematician, biologist and architecture. Students have a good level of cognitive awareness on veterinarians', mathematicians' and health officers' sector while they are poor about physicists', biologists', zoologists' and geologists' sector. It is stated that students' cognitive awareness towards scientific professions rises from 4th grade and reduces 6th grade onwards. In addition to this, their attitude towards Science and scientists change in a positive way from 4th grade onwards, although this change ends up with a negative attitude as from 5th grade. Students residing at the city centers are at the top level if we are to classify them according to their scientific view. Their perception on Science and scientists changes with education level of parents. There is a high positive correlation between students' attitude towards Mathematics and professions like astronaut and chemist; medium level of positive correlation between students' attitude towards Mathematics and professions like mathematician and doctor as well as, low level of positive correlation between their attitude towards Mathematics and professions like professor and biologist. On the other side, there is a high positive correlation between students' attitude towards Science and professions like astronaut, doctor, veterinarian and meteorologist; medium level of positive correlation between students' attitude towards Science and professions like dentist as well as, low level of positive correlation between their attitude towards Science and professions like mathematician, professor, doctor, chemist and biologist.Keywords: Students, Scientific Career Interests, Scientific Career Knowledge, Scientific Attitudes.