Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı`nın Türkiye`nin dış ticaret yapısına muhtemel etkileri

Abstract

Bu çalışmada AB ve ABD arasında gerçekleştirilmesi planlanan `Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı`, kısaca TTIP'in dünya ticareti ve Türk dış ticareti açısından önemini vurgulamak; gerçekleşmesi halinde Türk dış ticaretinin karşılaşabileceği olumsuz etkilerin ortaya konması amaçlanmıştır.Çalışmada öncelikle; TTIP'in, Dünya ve Türk dış ticareti açısından öneminin anlaşılması için TUİK'ten elde edilmiş olan 2000–2015 dönemi dış ticaret verileri kullanılmış; mevcut ticari dengeye bakarak, Türkiye ile bu bloklar arasında gerçekleşecek olası ticaret dengesi değişikliklerinin öngörülmesi için ikili ticaret ilişkileri incelenmiştir.Analiz kısmında ise, Geniş Ekonomik Kategorilere Göre Sınıflandırma (BEC) ve Uluslararası Standart Ticaret Sınıflandırılması (SITC) kullanılarak mal grupları bazındaki dış ticaret analizi yapılmıştır. Daha sonra Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler (AKÜ) indeksi yardımıyla, Türkiye'nin ABD pazarında rekabet gücünün; yüksek olduğu, dezavantajlı olduğu ve karşılaştırmalı üstünlüğünün sınırda olduğu mal grupları tespit edilmiştir. Analiz sonucunda SITC–3 basamak 2 mal sınıflandırılması bazında; Türkiye'nin ABD pazarında karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu mal gruplarının numaraları şunlardır; 27,06 84, 52, 34, 07, 96, 03, 29, 83, 78, 67, 85, 58, 05, 66, 56, 55, 42, 26, 93,82.Analizde dezavantajlılık sırasıyla; 32, 41, 00, 25, 24, 21, 23, 43, 08, 64, 88, 87, 63, 22, 75, 28, 11, 57, 59, 04, 76, 69, 68, 61, 77, 02, 97 ve 01 numaralı mal gruplarında ise Türkiye'nin, ABD'ye karşı üstünlüğünün bulunmadığı yani dezavantajlı konumda olduğuna ulaşılmaktadır. Analiz sonucuna göre Türkiye'nin ABD'ye göre karşılaştırmalı üstünlüğünün sınırda olduğu mal grupları numaraları ise; 33, 81, 71, 72, 09, 73, 12, 99, 89, 74, 53, 54, 51, 79, 62'dir.Çalışma sonucunda; Türkiye'nin ABD'ye yaptığı ihracatın %64'ü avantajının bulunduğu mal gruplarından; %6'sı dezavantajlı olduğu mal gruplarından; %30'u üstünlüğünün sınırda olduğu mal gruplarından oluştuğu tespit edilmiştir.Türkiye'nin ABD'den yaptığı ithalatın içerisinde ise; avantajının bulunduğu mal gruplarından yaptığı ithalatın payı %15; dezavantajlı olduğu mal gruplarından yaptığı ithalatın payı %45; üstünlüğünün sınırda olduğu mal gruplarından yaptığı ithalatın payı %40'a karşılık geldiği tespit edilmiştir.Türkiye'nin, TTIP'e dâhil olmadığı veya ABD ile eşzamanlı olarak herhangi bir STA varsayımı altında, TTIP sonrası Türkiye'nin büyük oranda pazar payını kaybetmesi beklenmektedir. Dolayısıyla üstünlüğünün bulunduğu mal gruplarındaki üstünlüğünü kaybederek dezavantajlı konuma gelmesi, mevcut durumda dezavantajlı konumda olduğu mal gruplarındaki dezavantajlılığının daha da artması, üstünlüğünün sınırda olduğu mal gruplarında ise dezavantajlı konuma geleceği tahmin edilmektedir.Ayrıca Türkiye'nin mal gruplarında dezavantajlı konuma gelmesi, yani dış ticaret hadlerinin kötüleşmesi sonucunda; Türkiye'nin ABD ile gerçekleştirmiş olduğu mal gruplarındaki dış ticaretinin azalacağı beklenmektedir.Anahtar Kelimeler: Dış Ticaret, Ekonomik Bütünleşme, Gümrük Birliği, Avrupa Birliği, TTIP

In this study it is intended to emphasize the importance of the `Transatlantic Trade and Investment Partnership` shortly the TTIP in terms of world trade and Turkish foreign trade and to reveal the adverse effects that Turkish foreign trade may face if it becomes a reality. In the study in order to understand the TTIP's importance in terms of World and Turkish foreign trade, primarily, foreign trade data obtained from TUIK, based on the 2000-2015 period was used and the bilateral trade relations have been examined in order to predict possible changes in trade balance between Turkey and these blocks based on the current trade balance.In the analysis part, foreign trade analysis of goods groups was carried out by using the Classification by Broad Economic Categories (BEC) and the Standard International Trade Classification (SITC). Afterwards, with the aid of the Revealed Comparative Advantage (RCA) index, goods groups that have Turkey's high competitive power in USA market, disadvantageous goods groups and goods groups with limited comparative advantages were identified. As a result of the analysis, based on the 2 digit SITC-3 classification of goods, the numbers of the groups of goods that Turkey has competitive advantage in the USA market are 27, 06, 84, 52, 34, 07, 96, 03, 29, 83, 78, 67, 85, 58, 05, 66, 56, 55, 42, 26, 93 and 82.The disadvantageous goods groups in the analysis respectively 32, 41, 00, 25, 24, 21, 23, 43, 08, 64, 88, 87, 63, 22, 75, 28, 11, 57, 59, 04, 76, 69, 68, 61, 77, 02, 97 and 01 are the ones that Turkey has no advantage over the USA, in other words they are found to be in a disadvantageous position. According to the analysis result, goods groups that Turkey has limited comparative advantage are 33, 81, 71, 72, 09, 73, 12, 99, 89, 74, 53, 54, 51, 79 and 62.Finally, it was found out that 64% of Turkey's export is of the goods groups that Turkey has competitive advantage, 6% is of the disadvantageous group and 30% is of the limited comparative advantage group. As for the import from the USA, import from the competitive advantage group is 15% while the import from the disadvantageous group is 45% and the limited comparative advantage group is 40%. Assuming Turkey is not included in TTIP or signing any FTA with the USA, it is expected that Turkey will lose its market share substantially. Therefore it is expected that Turkey will lose its superiority in the group of goods in which it has superiority and come to a disadvantageous position, detoriate its already disadvantageous position in the disadvantageous goods groups and move to a disadvantageous position in the limited comparative advantage group. Turkey's moving to a disadvantageous position in the goods groups, in other words result of Turkey's detoriating foreign trade limits will further decrease the foreign trade of goods between Turkey and the USA. Keywords: Foreign Trade, Economic Integration, Customs Union, European Union, TTIP