Hanefî ve Şâfiî mezheplerinin ahkâm âyetleri çerçevesindeki ihtilâflarının usûlî temelleri

Abstract

İslâm hukukunda yoruma açık zannî deliller üzerinde gerçekleştirilen ictihad, aklî bir faaliyet olması bakımından farklı bakış açılarının ve neticede fıkhî ihtilâfların gün yüzüne çıkmasına neden olmuştur. Fıkhî delillerin ilki olan Kur'ân, bünyesinde barındırdığı hukukî niteliğe sahip zannî naslarla bu ihtilâfların kaynaklarından birini oluşturmaktadır.Ahkâm âyetleri çerçevesinde Hanefî ve Şâfiî mezhepleri arasında gerçekleşen fıkhî ihtilâfları konu alan bu çalışma, giriş ve sonuç bölümleri haricinde iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, fıkhî ihtilâfların kavramsal çerçevesi ortaya konmuş, tarihi seyir içerisinde bu kavramla ilgili teşekkül eden diğer kavramlara ve genel olarak fıkhî ihtilâfların sebeplerine değinilmiştir. İkinci bölümde ise fıkhî ihtilâflara esas teşkil eden sebepler, ahkâm âyetleri özelinde ele alınmış ve bu sebeplerin yol açtığı görüş ayrılıklarının mahiyeti, belirli konular çerçevesinde incelenmiştir. Sonuç olarak Kur'ân-ı Kerîm'deki fıkhî ihtilâfların, lafız yapısı itibariyle var olan zannîlik ve ictihada açık naslardan hüküm istinbat etmede takip edilen usûlî farklılığa dayalı olarak meydana geldiği tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: İhtilâf, Hilâf, Ahkâm âyetleri, Hanefî Mezhebi, Şâfiî Mezhebi

İn Islamic law, the judicial opinion (ijtihad) on speculative evidences, which are open to interpretation, caused different viewpoints and Islamic law disputes. The Quran, the first of the Islamic law evidence, constitutes one of the sources of these disputes because of the speculative evidences of judicial qualities contains.This study, which is about the Islamic law disputes between Hanefî and Shafiî sects within the frame of provision (ahkam) verses, consists of two parts except the introduction and conclusion sections. In the first chapter, the frame of the conceptual Islamic law disputes was discussed. Other concepts, which are related to this Notion throughout the history, were also examined. In general, the reasons of Islamic law disputes were briefly mentioned. In the second chapter the reasons which pave the way for Islamic disputes were examined within the frame of provision (ahkam) verses. Differences of opinions which stem from these reasons were also examined in this chapter. As a result, it was determined that Islamic law disputes in the Quran stem from different methods followed in delivering judgements from speculative wording structure and the evidences open to interpretation. Key Words: Dispute, Antonio, Ahkam Verses, Hanafî Sect, Shafiî Sect