Başhemşin (Çamlıhemşin/Rize)`in florası, fitososyolojisi ve etnobotanik özellikleri

Abstract

Bu çalışmada, Başhemşin (Çamlıhemşin/Rize) ve çevresinin florası, fitososyolojisi veetnobotanik özellikleri araştırılmıştır. 74 familya ve 260 cinse ait 36'sı endemik toplam 518 türve türaltı takson tespit edilmiştir. Bu taksonlardan 1 türün Lycopodiophyta; 14 türünPteridophyta; 490 tür, 10 alttür, 1 varyete ve 2 melez türün Spermatophyta bölümüne ait olduğusaptanmıştır. En çok takson içeren familyalar: Asteraceae (57), Poaceae (50), Fabaceae (29),Brassicaceae (29), Rosaceae (26), Lamiaceae (22), Caryophyllaceae (21), Cyperaceae (17),Apiaceae (15), Boraginaceae (15) ve Ranunculaceae (15)'dir. Taksonların hayat spektrumunda229 hemikriptofit, 145 kriptofit, 62 terofit, 57 kamefit, 17 fanerofit, 3 nanofanerofit, 2vasküler parazit, 1 nanofanerofit/kamefit ve 1 hidrofit bulunduğu belirlenmiştir. Araştırmaalanında 224 Avrupa-Sibirya, 21 İran-Turan ve 11 Akdeniz floristik bölgesi elementi bulunduğutespit edilmiştir. Araştırma alanında, orman (Sedo stoloniferi-Piceetum orientalis), alpin çalı(Vaccinio myrtilli-Rhododendretum caucasici) ve yüksek dağ çayır (Gentiano pyrenicaeNardetumstrictae, Festucetum lazistanico-woronowii, Agrostio lazicae-Sibbaldietumparviflorae, Carduo lanuginosi-Thalicretum foetidae, Stachyo macranthae-Polygonetum carneive Thalictro foetidi-Epilobietum angustifolii) vejetasyonlarına ait 8 bitki birliği tespit edilmiştir.Bu birliklerden 2'si (Carduo lanuginosi-Thalicretum foetidae ass. nova ve Thalictro foetidiEpilobietumangustifolii ass. nova) ilk kez bu çalışma ile bilim dünyasına tanıtılmıştır. 24familya ve 43 cinse dahil olan 58 doğal taksonun, yöre halkı tarafından değişik amaçlarlakullanıldığı belirlenmiştir. Bu taksonlardan 30'unun gıda, 20'sinin ilaç, 9'unun çay, 8'ininyakacak, 6'sının süs, 3'ünün nazarlık, 1'inin hayvan antiseptiği ve 1'inin de yapı malzemesiolarak kullanıldığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Flora, Fitososyoloji, Etnobotanik, Başhemşin, Rize.

In this study, flora, phytosociology and ethnobotanical features of Başhemşin(Çamlıhemşin/Rize) and its environs were studied. 518 taxa, 36 of them are endemic, wereidentified included into 260 genera and 74 families. Of the identified taxa it was determined that1 species belongs to Lycopodiophyta; 14 species belong to Pteridophyta and 410 species, 10subspecies, 1 variety and 2 hybrid species belong to Spermatophyta division. The richestfamilies about taxa are: Asteraceae (57), Poaceae (50), Fabaceae (29), Brassicaceae (29),Rosaceae (26), Lamiaceae (22), Caryophyllaceae (21), Cyperaceae (17), Apiaceae (15),Boraginaceae (15) and Ranunculaceae (15). It was found that 229 hemicryptophytes, 145cryptophytes, 62 therophytes, 57 chamaephytes, 17 phanerophytes, 3 nanophanerophytes, 2vascular parasites, 1 nanophanerophyte/chamaephyte and 1 hydrophyte in life spectra of taxa. Itwas determined that there are 224 Euro-Siberian, 21 Irano-Turanian and 11 Mediterraneanphytogeographic region elements in the study area. In the study area, 8 plant associations whichare belong to forest (Sedo stoloniferi-Piceetum orientalis), alpine shurb (Vaccinio myrtilliRhododendretumcaucasici) and high mountain meadow (Gentiano pyrenicae-Nardetumstrictae, Festucetum lazistanico-woronowii, Agrostio lazicae-Sibbaldietum parviflorae, Carduolanuginosi-Thalicretum foetidae, Stachyo macranthae-Polygonetum carnei and Thalictrofoetidi-Epilobietum angustifolii) vegetations were determined. 2 of these associations (Carduolanuginosi-Thalicretum foetidae and Thalictro foetidi-Epilobietum angustifolii) were introducedto science for the first time with this study. It was determined that 58 natural taxa included to 43genus and 24 families were used for different purposes by the local people. From these taxa 30taxa used as nutrition, 20 taxa as medicine, 9 taxa as tea, 8 taxa as fuel for heating, 6 taxa asornemantal plant, 1 taxa used as antiseptic for animals and 1 taxa used as construction materials.Keywords: Flora, Phytosociology, Ethnobotany, Başhemşin, Rize