Benzoksazol ve benzotiyazol yapısı içeren heterohalkalı bileşiklerin sentezi ve bazı biyolojik özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Heterosiklik sistemler geniş ölçüde farmakolojik ve biyolojik aktiviteye sahip olmalarından dolayı son yıllarda yapılan çalışmaların sayısı giderek artmıştır. Bunun yanında heterosiklik yapıda çeşitli yeni benzoksazol ve benzotiyazol türevi bileşikler sentezlenerek azol, diazol veya oksadiazol halkalarıyla birlikte kaynaşmış halini içeren bileşiklerin sentezi de son zamanlarda artmıştır. Bu tez çalışmasının ilk kısmında 4 yeni benzotiyazol türevi bileşik sentezlenmiştir. Başlangıçta literatüre kayıtlı olan 1,3-benzotiyazol-2-tiyol bileşiğinden yola çıkarak öncelikle etilbromoasetat ile etkileştirilerek ester bileşiği elde edilmiş daha sonra bu yapı hidrazin hidrat ile muamele edilerek hidrazit türevine dönüştürülmüştür. Sonrasında hidrazit grubu CS2 ile bazik ortamda halkalaşma reaksiyonu vererek benzotiyazol ve oksadiyazol halkası içeren bileşik sentezlenmiştir. Bu bileşik 4 farklı 2-bromoasetofenon türevi ile ayrı ayrı etkileştirilerek yeni benzotiyazol türevleri elde edilmiştir. Tez çalışmasının ikinci kısmında ise 1,3-benzoksazol-2-tiyol ve 1,3-benzotiyazol-2-tiyol yapılarından yola çıkarak ilk aşamada 2-bromoasetofenon türevleriyle ayrı ayrı etkileştirilerek 7 ve 8 tipi bileşikler elde edilmiş olup daha sonrasında hidroksilamonyum klorür ile muamele edildiğinde ise oksim grubu içeren benzoksazol ve benzotiyazol türevi 8 yeni bileşik elde edilmiştir. Bileşikler geleneksel ve mikrodalga yöntemleri kullanılarak elde edilmiş, verim ve süre karşılaştırmaları yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda 11 tane yeni olmak üzere toplamda 25 bileşik sentezlenmiştir. Elde edilen bileşiklerin yapıları 1H-NMR, 13C-NMR, IR spektroskopisi ve kütle analiz yöntemi kullanılarak yapıları aydınlatılmış olup üreaz ve antioksidan aktiviteleri incelenmiştir. Tüm bileşiklerin, özellikle 9a-d bileşik serisi, üreaz aktivitesi standarttan çok daha iyi sonuçlar verdiği görülmüştür.

In recent years, the number of studies has been increasing steadily because of the wide range of pharmacological and biological activity of heterocyclic systems. In addition, synthesing of benzoxazole and benzothiazole derivatives which have fused azole, diazole or oxadiazole ring system have been increased. In this study, at the first step we synthesized 4 novel benzothiazole derivatives. Initially 1,3-benzothiazole-2-thiol which registered in the literature was reacted with ethyl bromoacetate to yield ester derivative then, this structure was interacted with hydrazine hydrate to convert hydrazide derivative. Hydrazide group was subjected to gived cyclization reaction with CS2 under basic condition to obtained benzothiazole derivative containig oxadiazole cycle. This compound reacted with 4 different 2-bromoacetophenone derivatives to yield target benzothiazole derivatives, respectively. In the second part of this study, firstly 7 and 8 compounds were synthesized from the reaction of 2-bromoacetophenone derivatives with 1,3-benzoxazole-2-thiol and 1,3-benzothiazole-2-thiol, respectively. Then, these compounds reacted with hydroxylamine hydrochloride to yield type 8 compounds which containing oxime gruop with benzoxazole and benzothiazole ring systems. Most of reactions were utilized by both microwave-assisted and conventional methods for comparing yields and reaction time. With this study we obtained 25 compounds 11 of which not found in the literature. All structures of the obtained compounds were characterized by using spectroscopic techniques like IR, 1H-NMR, 13C-NMR, and mass spectroscopy. All obtained compounds in this study were also investigated for their urease and antioxidant activities. All compounds esipecially 9a-d series showed very high urease inhibition activity compared to standart.