Şanlıurfa ili Lamiaceae (ballıbabagiller) familyasının florası bazı taksonların fitokimyasal ve etnobotanik özellikleri

Abstract

Bu çalışmada Şanlıurfa İli Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasının florası, bazı taksonların fitokimyasal ve etnobotanik özellikleri ilk kez incelenmiştir. Lamiaceae familyasına ait 23 cins olmak üzere toplam 91 takson tespit edilmiştir. Bu familyaya ait 9 taksonun endemik olduğu ve bu taksonlardan 4 Endangered Tehlikede (EN), 2 Vulnerable Zarar görebilir (VU), 1 Lower Risk (Least Concern) Az Tehdit Altında (En Az Endişe Verici) (LR (lc))ve 1 Lower Risk (Near Threarened) Az Tehdit Altında (Tehdit Altı Girebilir) (LR (nt)) tehlike kategorisinde olduğu saptanmıştır. Araştırma alanında tespit edilen taksonlardan 83'ünün, yöre halkı tarafından değişik amaçlarla kullanıldığı 32'si ilaç, 16'sı çay, 10'u yakacak, 8'i gıda, 5'i süs, 5'i baharat, 4'ü koku, 2'si yem, 1'i süpürge tespit edilmiştir. Şanlıurfa lokaliteleri için ilk defa olarak fitokimyasal veriler açısından; Ajuga chamaepitys (L.) Schreb. subsp. laevigata (Boiss.) P. H. Davis'in herba kısmından; toplamda Gaz Kromatografisi (GC) ve Gaz Kromatografisi/Kütle Spektrometrisi (GC/MS) ile 49 bileşik tanımlanmış olup, uçucu yağın %96,3'ü tespit edilmiştir. Salvia montbretii Benth.' in, analiz sonucu uçucu yağda 46 bileşik tanımlanmıştır. Tanımlanan bu bileşiklerin yağın toplamda %97,7'sini karakterize ettiği saptanmıştır. Teucrium pruinosum Boiss.'in herba kısmından eser miktarda uçucu yağ elde edilmiş ve toplamda GC ve GC/MS ile ile 86 bileşik tanımlanmış olup, uçucu yağın %96,6'sını oluşturduğu belirlenmiştir.

In this study, the flora of Lamiaceae family in Şanlıurfa province, phytochemical and ethno-botanical features of some taxa have been investigated for the first time. A total of 91 taxa of 23 families belonging to Lamiaceae family were detected. It has been determined that 9 taxa belonging to this family are endemic and 4 Endangered (EN), 2 Vulnerable (VU), 1 Lower risk (Least Concern) under threat (LR (lc)) and 1 Lower risk (near threarened) are in the category of danger from these taxa. 83 among the taxa detected in the research area were used for different purposes (32 for medicines, 16 for teas, 10 for fuels, 8 for food, 5 for ornaments, 5 for spices, 4 for smell, 2 for fodder, 1 for broom) by local people. For the first time for Şanlıurfa localities, Ajuga chamaepitys (L) 49 compounds were Schreb-subsp laevigata (Boiss) from the herba part of P. H. in terms of phytochemicals and 96,3% of volatile oil was detected by Total Gase Chromatography (GC) and Gase Chromatography/Mass Spectrometry (GC/MS. Forty-six compounds were identified in the analysing volatile oil of Salvia montbretii. These identified compounds were found to characterize 97,7% of total fat. Teucrium proniosum Boiss was found to contain volatile oil in trace amounts of herb and 86 compounds were identified by total GC and GC/MS and 96,6% of volatile oil was determined.