Bahçecik (Tekke-Gümüşhane) travertenlerinin sedimantolojik, paleoiklimsel ve yer radarı (GPR) verilerinin incelenmesi

Abstract

Çalışma, Bahçecik (Tekke-Gümüşhane) Travertenlerinden elde edilen sedimanter petrografik, paleoiklimsel ve yer radarı verilerinin değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Sahada yer radarı ile 100 MHz ve 250 MHz'lik antenler kullanılarak veriler elde edilmiştir. Radargramlardan, travertenlerin ortalama 10-14 metre kalınlıkta olduğu ve iki ana bölümden oluştuğu belirlenmiştir. Bu veriler sahadaki traverten ocağından alınan ölçülü kesit yardımıyla doğrulanmıştır. Traverten istifini oluşturan alt seviyenin daha yekpare, üst seviyenin ise daha gözenekli ve genellikle canlı-bitki fasiyeslerinden oluştuğu belirlenmiştir. Radargramlardan ayrıca travertenleri kesen kırıklı yapılar, yer yer yönelimi değişen yüksek genlikli yansıtıcı sınırlar olarak yorumlanan daha boşluklu seviyeler de saptanmıştır. Sedimanter petrografik çalışmalarla, traverten ince kesitlerinden çalı tipi fasiyesler ve biyolojik yapı fasiyesleri ayırtlanmış ve alt fasiyesleri tanımlanmıştır. Travertenlerden elde edilen δ18O izotop değerlerinin, traverten istifinin oluşumu sırasında düzenli olarak ısı değerinin arttığı belirlenmiştir. Üst seviyelerinde gözlenen bitki içerikli fasiyeslerin artması, iklimsel ve ortamsal koşullardaki değişim ile ilişkilendirilmiştir. Bahçecik Traverterlerinin, Batı Anadolu'daki traverten örnekleriyle δ18O değerleri karşılaştırıldığında, Bahçecik Travertenleri'nin daha kuzeyde yer alması gerektiği düşünülmüştür. Bahçecik travertenlerindeki oksijen değerlerinin negatif çıkması travertenlerin kaynağa çok yakın bir yerde çökelmiş olabileceğini düşündürmektedir. Bahçecik Travertenlerinin özellikle yağışlı dönemlerde daha fazla traverten biriktirdiği belirlenmiştir. İncelenen travertenlerin yörede yer alan büyük ölçekli faylara bağlı olarak yüzeye çıkan mineralce zengin sular tarafından oluşturulduğu ve oluşumun halen devam ettiği saptanmıştır.

The study consists of sedimentary petrographic, paleoclimatological and ground penetrating radar records obtained from Bahçecik (Tekke-Gümüşhane) Travertines. The data were obtained using 100 MHz and 250 MHz antennas with GPR at the field. The radargrams revealed that travertine sequence is approximately 10-14 meters in thickness consisting of two main sections. The lower section of Bahçecik Travertine sequence is more compact and the upper level of the travertines is more porous and usually composed of shrub-plant facies from different radargrams. Shrub type facies and biological structure facies were determined from thin sections of travertine in petrographic studies of travertines. The δ18O isotope values of the samples increase along the section, which indicates that the heat value increased regularly during the defined travertine formation. When we compared the δ18O values of the Bahçecik Travertines to Denizli-Kocabaş area in Western Anatolia, it was determined that the Gümüşhane-Bahçecik area should be located to the north even though they were deposited at different times. The negative value of the oxygen values in the Bahçecik Travertines suggests that the travertines may have been deposited in proximal to the source. The Bahçecik travertines added more travertine deposits, especially during rainy periods. In travertine accumulation, tectonics are important as well as climate. When the tectonic and geological features of the investigated area are examined, it is observed that the accumulation of the travertine still continues. Large-scale faults in the studied field have caused mineral-rich waters to rise to surface, which helped forming Bahçecik Travertines.