Rize, trabzon ve artvin illerindeki hava kirliliğinin Cladonia rangiformis ve Pseudevernia furfuracea türleri kullanılarak belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada Rize, Trabzon ve Artvin İllerindeki hava kirliliğinin belirlenmesi için çanta tekniği kullanıldı. Bu tekniğin kullanımında Cladonia rangiformis ve Pseudevernia furfuracea türlerinden yararlanıldı. Likenler Rize ili Çamlıhemşin ilçesinden toplandı ve liken çantalarına yerleştirilerek, 2015-2016 yılları arasında altı ay kurak ve altı ay yağışlı mevsim olmak üzere Rize, Trabzon ve Artvin illerindeki belirlenen istasyonlara yerleştirildi. İstasyonlara yerleştirilmeyen numuneler kontrol numunesi olarak tanımlandı. Belirlenen süreler sonunda, kontrol numunelerinin ve istasyonlardan toplanan numunelerin metal konsantrasyonları ICP-OES cihazı ile analiz edildi. Analizler sonucunda istasyonlardaki örneklerde ortalama Cd, Pb, Ni, Fe, Zn, Cu, Al, Cr, Co ve Mn elementlerinin konsantrasyonları sırasıyla 0,72 µg.g-1, 34,6 µg.g-1, 6,7 µg.g-1, 2423,5 µg.g-1, 362,63 µg.g-1, 52,25 µg.g-1, 2648,7 µg.g-1, 6,36 µg.g-1, 0,60 µg.g-1 ve 235,6 µg.g-1 olarak belirlendi.Çalışma sonucunda elde edilen metal konsantrasyonları için istatistiksel analizler yapıldı. Kurak ve yağışlı mevsim Cladonia rangiformis ve Pseudevernia furfuracea numunelerinin metal konsantrasyonlarının kontrol numunesine göre karşılaştırılması yapıldığında anlamlı bir fark elde edilemedi. Artvin, Rize ve Trabzon gruplarına ait Pseudevernia furfuracea numunelerinde metal konsantrasyonlarının kontrol numunesine göre anlamlı bir fark bulunamazken Cladonia rangiformis numunelerinde yalnızca alüminyum açısından anlamlı bir fark tespit edildi diğer elementler açısından anlamlı bir farka rastlanmadı.

In this study, bag technique was used to determine air pollution in Rize, Trabzon and Artvin Provinces. Psedevernia furfurecea and Cladonia rangiformis lichen species were used in this technique. Lichens were collected from Çamlıhemşin district of Rize province and placed in lichen bags and placed to predetermined stations in Rize, Trabzon and Artvin provinces, during six months of dry season and six months of rainy season, between 2015 and 2016. Samples not placed in stations were defined as control samples. At the end of the defined periods, metal concentrations of the control samples and in the samples collected from the stations were analyzed by the ICP-OES. As a result of the analyzes, the mean concentrations of Cd, Pb, Ni, Fe, Zn, Cu, Al, Cr, Co and Mn in the samples in stations were determined as 0,72 µg.g-1, 34,6 µg.g-1, 6,7 µg.g-1, 2423,5 µg.g-1, 362,63 µg.g-1, 52,25 µg.g-1, 2648,7 µg.g-1, 6,36 µg.g-1, 0,60 µg.g-1 and 235,6 µg.g-1 respectively. Statistical analyzes were performed for the metal concentrations obtained as a result of the study. When the metal concentrations of Cladonia rangiformis and Pseudevernia furfuracea samples in dry and rainy season were compared to the control sample a significant difference could not be obtained. While there was no significant difference in terms of metal concentrations in Pseudevernia furfuracea samples of Artvin, Rize and Trabzon groups compared to the control sample, ın Cladonia rangiformis samples, a significant difference was found only for aluminum and no significant difference was found for other elements.