Bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan lityumun comet assay ile genotoksisi te açısından invivo ve in vitro değerlendirilmesi

Abstract

Bipolar bozukluk toplumda %3 sıklıkta görülen psikolojik bir hastalıktır. Bipolar bozukluğun tedavisinde en çok lityum kullanılmaktadır. Tedavide vazgeçilmez şekilde kullanılan lityumun herhangi bir toksik etki göstermemesi oldukça önemlidir. Lityumun toksik etkisini araştıran bazı çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalarda yüksek dozlarda lityumun biyokimyasal yan etkilere, kromozomlarda bozukluklara ve teratojenik etkiye neden olduğu ve DNA sentezini inhibe ettiği tespit edilmiştir. Yapılan bu tez çalışmasında lityumun genotoksik etkiye (DNA kırıklarına) neden olup olmadığının Comet Assay yöntemi ile in vivo ve in vitro koşullarda araştırılması amaçlandı. İn vivo çalışmalar için 32 tane sıçan kullanıldı, in vitro çalışmalar için gönüllü 6 bireyden kan alındı. Oluşturulan deney gruplarındaki sıçanlardan alınan kanlarla ve insan lenfosit kültür hücreleriyle Comet Assay yapıldı. Bunun yanı sıra sıçanlardan alınan örneklerden biyokimyasal ve histolojik incelemeler, lenfosit kültürlerinden alınan hücrelerden ise sitogenetik çalışmalar yapıldı. Elde edilen verilerin istatiksel analizi SPSS 25.0 programı kullanılarak yapıldı. Analiz sonuçları sıçanlarda normal dozda lityumun ne genotoksik bir hasara ne de biyokimyasal ve histolojik yan etkilere neden olduğunu gösterdi. Lityumun toksik dozlarının biyokimyasal ve histolojik olarak bir takım yan etkilere neden olduğu ancak DNA kırığı oluşturmadığı görüldü. Benzer şekilde, kültür hücrelerinde de normal ve toksik dozlarda DNA kırıklarına rastlanmadı ancak toksik dozlarda sitogenetik anomaliler görüldü. Sonuç olarak, lityumun toksik dozlarının Comet Assay ile tespit edilebilen düzeyde DNA kırıklarına neden olmadığı ancak sitogenetik anomalilere, biyokimyasal ve histolojik yan etkilere neden olduğu bulundu.

Bipolar disorder is a psychological disease that is seen in 3% of the population. Lithium is most commonly used for the treatment of bipolar disorder. It is quite important that lithium, which is indispensable in the treatment, shoul cause any toxic effects. Some studies have been done to find out lithium's toxic effect. It is determined that a high level of lithium caused biochemical side effects, chromosomal disorder, teratogenic effect and inhibits DNA synthesis. In this thesis study, it is investigated whether lithium causes genotoxic effect (DNA breaks) and it is analsed using Comet Assay method in vivo and in vitro. 32 rats were used for in vivo studies, blood was collected from 6 volunteers for in vitro studies. Comet Assay was performed in blood samples collected from rats in the experimental groups and human lymphocyte culture cells. And also, biochemical and histological experiments were carried out on the samples taken from rats, and cytogenetic experiments were performed on cells taken from cultured lymphocyte cells. Statistical analysis of the data obtained was performed using SPSS 25.0 program. The analysis showed that normal dose of lithium causes neither genotoxic damage nor biochemical and histological side effects in rats. It has been observed that toxic doses of lithium cause some side effects biochemically and histologically, but do not create DNA breaks. Similarly, DNA breaks were not seen in normal and high doses of lithium in the cultured cells but cytogenetic abnormalities were seen in toxic doses of lithium. As a result, it was found that toxic doses of lithium does not cause DNA breaks at a level detectable with Comet Assay, but may lead to cytogenetic anomalies and biochemical and histological side effects.