Examining the role of culture, attachment to parents and peers, and parental peer management practices on the qualities of friendships among Turkish university students

Abstract

Çalışmalar yüksek nitelikli arkadaşlıkların ergenlik döneminde psikososyal iyi oluşla ilişkili olduğunu göstermiştir, bu nedenle arkadaşlık niteliğine etkisi olan faktörlerin incelenmesi, ruhsal olarak sağlıklı bireylerin yetişmesi konusuna katkıda bulunacaktır. Erken ve orta ergenlik döneminde arkadaşlar ile paylaşılan zamanı ve aktiviteleri inceleyen çalışmalar artmaktadır. Ancak, alanyazın incelendiğinde, sınırlı sayıda çalışmanın geç ergenlik dönemine odaklandığı görülmüştür. Bu çalışmanın amacı kültürün, ebeveyne ve akrana bağlanmanın ve ebeveyn akran yönetimi pratikleri gibi faktörlerin olumlu ve olumsuz arkadaşlık niteliğine etkisini incelemektir. Ayrıca, çalışmamızda yaş, cinsiyet ve ailenin sosyoekonomik düzeyi de kontrol değişkeni olarak eklenmiştir. Olumlu arkadaşlık niteliğini ikili ilişkilerde deneyimlenen yoldaşlık, yardım, yakınlık ve güven oluşturmaktadır. Olumsuz arkadaşlık niteliği ise ilişkilerdeki çatışmaları içermektedir. Çalışmaya Ankara ve Bolu illerinde okuyan yaş ortalaması 19.71 (SS = 1.23) ve yaş aralığı 16.97- 22.90 olan 719 (402 kadın, 317 erkek) üniversite öğrencisi katılmıştır. Çalışmanın veri toplama araçları şu şekildedir: Arkadaşlık Niteliği Ölçeği (Bukowski, Hoza, & Boivin, 1994), Ailenin Bireyci Toplulukçu Bakış Açısı Ölçeği (Hui, 1988), Ebeveyne ve Akrana Bağlanma Envanteri (Armsden & Greenberg, 1987) ve Ebeveyn Akran Yönetimi Ölçeği (Mounts, 2002). Olumlu ve olumsuz arkadaşlık niteliği için 2 ayrı hiyerarşik regresyon analizi yapılmıştır. Sonuçlar, olumlu ve olumsuz arkadaş niteliğinde cinsiyet farklılığını ortaya koymuştur. Buna göre, kadın öğrenciler olumlu arkadaşlık niteliğinde daha yüksek puanlar alırken, erkek öğrenciler olumsuz arkadaşlık niteliğinde daha yüksek puanlar almıştır. Ebeveynin akran ilişkilerini desteklemesi, akrana bağlanma ve ergenin toplulukçu değerlere sahip olması olumlu arkadaşlık niteliğini pozitif yordamıştır. Ebeveynin akran ilişkilerini yasaklaması olumsuz arkadaşlık niteliğini pozitif, arkadaşa bağlanma ise olumsuz arkadaşlık niteliğini negatif yordamıştır. Bu bulgulara ilave olarak regresyon analizi akrana bağlanmanın ebeveyne bağlanma ve arkadaşlık niteliği arasındaki ilişkide aracı rolünün olabileceğini ortaya koymuştur. Bunun üzerine, araştırma sorumuz olmamasına rağmen, yaş, cinsiyet ve sosyoekonomik durum kontrol edilerek aracı değişken analizi yapılmıştır. Bulgular akrana bağlanmanın aynı zamanda ebeveyne bağlanma ile olumlu ve olumsuz arkadaşlık niteliği arasındaki ilişkide aracı rol oynadığını ortaya koymuştur. Bulgularımız ergenlerin sosyalleşme sürecinde kültürün, ebeveynlerin ve arkadaşların önemli bir rol oynadığını göstermiştir. Bu nedenle, gelecekte arkadaşlık niteliğini inceleyen çalışmalar, kültürün etkisi göz önüne alınarak olumlu ebeveyn ve akran ilişkilerinin nasıl geliştirileceğine odaklanmalıdır. Anahtar kelimeler: olumlu arkadaş niteliği, olumsuz arkadaş niteliği, bireyci değerler, toplulukçu değerler, ebeveyn akran yönetimi, ebeveyne ve akrana bağlanma

High quality friendships have been associated with psychosocial well-being of adolescents; therefore, it is important to find the potential contributing factors in the process of becoming mentally healthy individuals. There is an increasing number of studies examining the amount of time and activities shared among peers through early and middle adolescence. However, there are limited numbers of studies focusing on friendship quality in late adolescence. The purpose of the current study was to examine the role of culture, attachment to parents and peers, and parental peer management practices on the positive and negative friendship quality. Also, age, sex, and family SES in friendship qualities were added as control variables in this study. Positive friendship quality involved companionship, security, help, and closeness shared in dyadic interactions. Negative friendship quality included the amounts of conflicts experienced in mutual associations. The total of 719 university students (402 females, 317 males) with the mean age of 19.71 (SD = 1.23) ranging from 16.97 to 22.90 years from Bolu and Ankara participated in the present study. The data collection tools were as follows: Friendship Qualities Scale (Bukowski, Hoza, & Boivin, 1994), Individualistic-Collectivistic Views of Family Scale (Hui, 1988), Inventory of Parent and Peer Attachment (Armsden & Greenberg, 1987), and Parental Management of Peers Inventory (Mounts, 2002). Two separate hierarchical regression analyses were conducted for positive and negative friendship quality. Results showed that there was a sex difference in terms of positive and negative friendship quality. Accordingly, female students scored higher in the positive friendship quality while male scored higher in negative friendship quality. Parental support for peer relations, attachment to peers, and collectivistic values were positive predictors of positive friendship quality. Prohibiting from parents positively and peer attachment negatively predicted negative friendship quality. In addition to these findings, regression analysis demonstrated the mediator role of peer attachment on the association between parent attachment and friendship qualities. We conducted a mediation analysis by controlling for age, sex, and family SES, even though it was not our research question. Results supported the mediator role of peer attachment on the relationship between parent attachment and positive and negative friendship quality. Our findings suggested the significant role of culture, parents, and peers on the socialization process of adolescents. Therefore, future studies examining friendship qualities should focus on how to foster positive parent and peer associations considering the importance of culture.Key Words: positive friendship quality, negative friendship quality, individualistic values, collectivistic values, peer management, parent, and peer attachment