Akseley Seydimbekov`un `Alpamıs Batır` adlı eseri (İnceleme-çeviriyazı-sözlük-Kiril harfli metin)

Abstract

Kazak Türkçesi, Kıpçak Lehçe (kuzey) grubunda yer alan ve Türk Lehçeleri içerisinde en geniş sahada konuşulan Türk Lehçesidir. Kıpçak Lehçelerinden en çok Karakalpak ve Nogay lehçelerine benzemektedir. Kazak Türkçesi bugün dağınık olarak Kazakistan, Doğu Türkistan, Özbekistan, Türkmenistan gibi bölgelerde yaşayan Kazak Türkleri tarafından konuşulmaktadır.Bu çalışmada Kazak edebiyatı yazarlarından Akseley Seydimbekov'un `Alpamıs Batır` adlı eseri seslik ve biçim özellikleri bakımından incelenmiştir. Çalışma üç bölümden meydana gelmektedir.Çalışmanın Birinci Bölümünde; çalışmaya konu olan eser ve yazarı, çalışmanın amacı ve önemi, yöntem ve Kazak Türkçesi hakkında genel bilgiler verilmiştir.İkinci Bölümde, metin seslik ve biçim özellikleri bakımından iki başlık hâlinde ele alınmıştır. Seslik özellikleri bölümünde; ses türemesi, ses düşmesi, ses benzeşmesi, ses değişimleri, hece düşmesi, kaynaşma, aykırılaşma gibi metinde gerçekleşen ses olayları incelenmiştir. Biçim bilgisi bölümünde ise; yapım ekleri, çekim ekleri, isim çekim ekleri, fiil çekim ekleri, birleşik isimler, birleşik fiiller, isim, zamir, sıfat, zarf ve edatlar görevleri ve özellikleri açısından incelenmiştir. Türkiye Türkçesiyle de ihtiyaç duyulduğunda benzer ve farklı yönler mukayese edilmiştir. Sonuç Bölümünde, çalışmada elde edilen sonuçlar ortaya konulmuştur.Çalışmanın sonunda Kiril Harfli Metin, Çeviriyazı, Sözlük ve Kaynakça'ya yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kazak Türkçesi, Akseley Seydimbekov, Seslik ve Biçim Özellikleri

Kazakh Turkish is the Turkish Dialect which is in the Kipchak Polish (north) group and spoken in the widest area among Turkish Dialects. Most of the Kipchak Dialects are similar to the Karakalpak and Nogay dialects. Kazakh Turkish is spoken scattered today by Kazakh Turks living in regions such as Kazakhstan, East Turkestan, Uzbekistan and Turkmenistan.In this study, the work named `Alpamıs Batır` by Akseley Seydimbekov, one of the Kazakh literature writers, was examined in terms of sound and form features. The study consists of three parts.In the First Part of the Study; General information about the work and its author, the purpose and importance of the study, the method and Kazakh Turkish is given.In the second part, the text is discussed in two headings in terms of sound and format features. In the phonetic features section; sound events occurring in the text such as sound derivation, sound drop, sound resemblance, sound changes, syllable drop, fusion, and contradiction are examined. In the format information section; suffixes, inflectional suffixes, noun inflections, verb inflections, compound nouns, compound verbs, nouns, pronouns, adjectives, adverbs and prepositions are examined in terms of their duties and features. Turkey has been compared with the similar and different aspects as needed in Turkish. In the Result Section, the results obtained in the study are presented.At the end of the study, Cyrillic Letter, Translation, Dictionary and Bibliography are included.Keywords: Kazakh Turkish, Akseley Seydimbekov, Phonetic and Morphological Properties