Majid majidi filmlerinde çocuk algısı ve sunumunun sosyo-kültürel bağlamda incelenmesi

Abstract

Çocuk karakterler sinema tarihi boyunca uzanan bir serüvene sahiptir. İlk filmlerde kendisini gösteren çocuk imgesi, zamanla öykülü filmlerin ve buna bağlı olarak oyunculuğun açığa çıkmasıyla yetişkin karakterler gibi yeni işlevsel özellikler kazanmaya başlar. Onun bu durumu günümüzde de sürmekte olan sinemadaki teknik ve endüstriyel gelişmelerle birlikte daha değişken bir hâl alır. Ancak şurası bir gerçek ki, her karakter gibi çocuk karakterler de bulundukları ülke sinemalarına göre yapısal ve işlevsel açıdan farklılıklar gösterir. Özellikle İran sineması son dönem itibariyle uluslararası düzeyde çocuk karakterleri ile tanınan önemli bir ülke sinemasıdır. Tarihi açıdan birçok dalgalanmalar yaşıyan İran sineması, başta rejim değişikliği olmak üzere ülkenin içinde bulunduğu durumlardan oldukça etkilenen ender sinema türlerindendir. 1979 İslam Devrimi'nin yaşandığı dönem, İran sineması için bir dönüm noktası olmuştur. Oluşan İslami rejim ile birlikte sinemaya getirilen katı kurallar ve kısıtlamalar yönetmenleri yeni arayışlara dolayısıyla çocuk merkezli filmler yapmaya yöneltmiştir. Bunlar arasında Majid Majidi, 90'lı ve 2000'li yılların İran sinemasında çocuk merkezli filmleri ile en çok ön plana çıkan isimlerden birisi olmuştur. Majidi'nin bu filmlerinde çocuk karakterler masumane bir figür olmanın yanı sıra bulundukları ortam ve yaşam şekillerine bağlı olarak birçok sosyo-kültürel olguyu da açığa çıkarmaktadır. Bu bağlamda, çalışmaya konu olan Majid Majidi filmlerindeki çocuk karakterler, yönetmenin belirlenen altı filmi üzerinden sosyo-kültürel olarak çözümlenmeye tabi tutulmuştur. Bu çözümlemede çocuk karakterler aile, eğitim, çalışma hayatı, ahlâk, inanç ve yaşam alanları açısından incelenmeye alınmıştır.

Children characters have an adventure that extends throughout the history of cinema. In the first films the image of the child begins to gain new functional features like adult characters with the emergence of story films and acting. This situation of the child becomes more variable with the technical and industrial developments in the cinema which is still going on today. However, it is a fact that child characters, like any other character, differ structurally and functionally according to the country's cinemas. Iranian cinema, in particular, is an important national cinema internationally known with its children characters. Iranian cinema, which has experienced many fluctuations in history, is one of the rare cinema genres that is highly affected by the situation in the country, especially the regime change. The period of the 1979 Islamic Revolution was a turning point for Iranian cinema. Strict rules and restrictions brought to the cinema with the Islamic regime that emerged led the directors to search for new ones and to make child-centered films. Among these, Majid Majidi is the most prominent name in Iranian cinema of the 90s and 2000s with his child-centered films. In these films of Majidi, the child characters are not only innocent, but also reveal many socio-cultural phenomena depending on their environment and lifestyles. In this context, sociocultural analysis of children characters has been carried out on six identified films of Majid Majidi. In this analysis, the child characters were examined in terms of family, education, working life, morality, belief and living areas.