Ordu ili akarsularında bulunan Typha latifolia L. türünde ağır metal ve makro element miktarının belirlenmesi

Abstract

Bu tezin amacı, Ordu İli'nde bulunan farklı akarsu (Melet, Turnasuyu ve Akçaova) sucul ekosistemlerinde yayılış gösteren Typha latifolia L. makrofit türüne ait örneklerde ağır metal (Cu, Zn, Fe, Cd, Pb, Mn) birikimi ve makro element (N, P, K, Ca, Mg, Na) miktarlarını belirlemektir. Çünkü makrofit bitkiler çeşitli maddeleri (örneğin metalleri) büyük miktarlarda konsantre ederler ve dolayısıyla yerel kirlilik açısından çok önemli göstergeler olarak kabul edilirler. Bu amaçla örnekleme zamanları olan Haziran, Ağustos ve Ekim aylarında (zaman faktörü) Turnasuyu, Akçaova ve Melet Irmakları'ndan (nehir faktörü) alınan örneklerin kök, gövde, rizom ve yaprak kısımlarında (bitki kısmı faktörü) ağır metal ve makro element analizleri yapılmıştır. Yapılan analizlere göre bitki kısımlarının ağır metal ve makro element miktarları gövde için N>P>K>Na>Ca>Mg>Zn>Fe>Mn>Pb>Cd>Cu, kök için, N>P>K>Ca> Mg>Fe>Na>Mn>Zn>Pb>Cd>Cu, yaprak için, N>P>K>Ca>Mg>Na>Mn>Zn>Fe> Pb>Cd>Cu ve rizom için N>P>K>Ca>Mg>Na>Fe>Zn>Mn>Pb>Cd>Cu şeklinde sıralanmaktadır.Elde edilen veriler üç-yönlü varyans analizi ile değerlendirilmiştir. Yapılan varyans analizleri sonucunda; Demir (Fe), Fosfor (P) ve Magnezyum (Mg) elementleri için faktör seviyelerinin genel ortalamaları arasında istatistiksel olarak önemli farklılıklar bulunmuştur (p<0.05 ve/veya p<0.01). Çinko (Zn) ve Azot (N) elementleri açısından üçlü interaksiyonlar istatistiksel olarak önemli iken; Bakır (Cu), Kadmiyum (Cd), Kurşun (Pb), Mangan (Mn), Potasyum (K), Kalsiyum (Ca) ve Sodyum (Na), elementleri için ise çeşitli ikili interaksiyonlar önemli bulunmuştur (p<0.05 ve/veya p<0.01).Anahtar Kelimeler: Typha latifolia, makrofit, ağır metal, makro element, sucul ekosistem.

The purpose of this thesis is to determine the accumulation of heavy metals (Cu, Zn, Fe, Cd, Pb, Mn) and the amount of macroelements (N, P, K, Ca, Mg, Na) in samples belonging to the species of macrophytes Typha latifolia L. which occurs in aquatic ecosystems of different streams located in Ordu (Melet, Turnasuyu and Akçaova). Because macrophytes plants concentrate various substances (e.g. heavy metals) and so they are considered as very important indicators in terms of local pollution. For this purpose; we obtained our samples from Turnasuyu, Akçaova and Melet rivers (river factor) during the June, August and October, the our sampling months (the time factor). We analysed heavy metals and macro elements in root, trunk, rhizome and leaf parts (part of the plant factor). Our data is evaluated by using three-ways analysis of variance.According to our results, the amounts of heavy metal and macro elements of plant parts were found as N> P> K> N> Ca> Mg> Zn> Fe> Mn> Pb> Cd> Cu for the trunk, N> P> K> Ca> Mg> Fe> Na> Mn> Zn> Pb> Cd> Cu for the root, N> P> K> Ca> Mg> Na> Mn> Zn> Fe> Pb> Cd> Cu for the leaves and N> P> K> Ca> Mg> Na> Fe> Zn> Mn> Pb> Cd> Cu for the rhizome.According to variance analyses, we found significant statistical differences among overall average of factor levels for the elements Iron (Fe), Phosphorus (P) and Magnesium (Mg) (p<0.05 and/or p<0.01). While a triple interactions are found significant for Zinc (Zn) and Nitrogen (N) elements, various binary interactions are found for Copper (Cu), Cadmium (Cd), Lead (Pb), Manganese (Mn), Potassium (K), Calcium (Ca) and Sodium (Na) elements (p<0.05 and/or p<0.01).Key Words: Typha latifolia, macrophytes, heavy metals, macroelement, aquatic ecosystems.