Ordu ili fındık bahçelerinde ekonomik değeri olan yabancı ot türlerinin ve allelopatik etkilerinin araştırılması

Abstract

Çalışma fındık yetiştiriciliğinin yoğun yapıldığı Ordu ili'nde (Merkez, Perşembe, Fatsa, Ünye ve Ulubey ilçelerinden) yapılmıştır. Farklı çiftçiler ve yöre halkıyla sözlü görüşülerek yapılan anketlerde yaygın bulunan ve ekonomik olarak değerlendirilen yabancı otlar saptanmıştır. Ekonomik değeri saptanan üç yabancı ot türü kullanılmıştır. Bu yabancı otların Urtica dioica L. (Büyük ısırgan), Trachystemon orientalis (L.) G.Don. (Kaldirik), Smilax excelsa L. (Melocan) su ektraktları farklı oranlarda (% 10, % 25 ve % 50) ve bekletme sürelerinde (3 gün ve 7 gün) hazırlanmıştır. Bazı kültür bitkileri (Lactuca sativa L. (Marul), Lepidium sativum L. (Tere) ve yabancı ot (Amaranthus retroflexus L. (Horoz ibiği), Urtica urens L. (Isırgan otu), Datura stramonium L. (Şeytan elması), Echinochloa cruss-galli (L.) P. Beauv. (Darıcan), Vicia sativa L.(Adi fiğ), Lolium perenne L. (İngiliz çimi) tohumları üzerine olan allelopatik etkisi belirlenmiştir. Anket sonuçlarında en sık karşılaşılan ve yöre halkı tarafından gıda maddesi ve tıbbi bitki olarak kullanılan U.dioica % 95, T. oriantalis % 80, S. excelsa % 70 ve Ornithogalum umbellatum (Sakarca) % 65 olarak tespit edilmiştir. Ekonomik değeri saptanan 3 yabancı ot türünün (U. dioica, T. orientalis ve S. excelsa) allelopatik etkileri; L. sativum tohumuna U. dioica ekstraktının uygulanmasında % 88.5 oranında çimlenmeyi azaltıcı etki saptanmıştır. L. sativa tohumunda T.orintalis ekstraktı çimlenmeyi % 92,5 oranında düşürmüştür. D. stramonium tohumunda % 50 dozda çimlenme oranı en düşük olurken yaklaşık % 97 etki etmiştir. A. retroflexus tohumuna yapılan uygulamalarda en düşük çimlenme ise U. dioica ekstraktında olurken ekstrakt yaklaşık % 60 oranında çimlenmeye etki etmiştir. E. cruss galli ise U. dioica ekstraktının uygulanması sonucunda çimlenmeyi yaklaşık % 80 oranında etkilemiştir. U. urens tohumuna U. dioica ekstraktının % 50 dozunda 7 gün bekletilmiş uygulamada yaklaşık % 99 etki bulunmuştur. U. dioica ekstraktının % 50 dozunda L. perenne en düşük çimlenme oranı % 98 oranında azamıştır. U. dioica ekstraktında doz artıkça L. sativum, L. sativa, A. retroflexus, E. cruss galli., U. urens, L. perenne tohumlarında allelopatik etkide artmaktadır.Bu ekstrakt % 77-97 arasında değişen oranlarda aynı bitkiler üzerinde çimlenmeyi azaltıcı etkisi belirlenmiştir.7 gün bekletilerek elde edilen ekstraktların L. perenne, A. retroflexus, L. sativum tohumları üzerinde daha etkili olduğu saptanmıştır.

The study was carried out in Ordu (Central, Perşembe, Fatsa, Unye and Ulubey) which extensive hazelnut cultivation which faund extensive. Weeds which are common and economically evaluated in interviews with different farmers and local people were determined. Three weed species which have economic value were used. Urtica dioica L. (Great nettle), Trachystemon orientalis (L.) G.Don. (Early flowering borage), Smilax excelsa L. (Catbrier) water extracts were prepared at different rates (10 %, 25 % and 50 %) and their retention times were (3 days and 7 days). Prepared extracts were used on crops (Lactuca sativa L. (Lettuce), Lepidium sativum L. (Cress) and weeds (Amaranthus retroflexus L. (Pigweed), Urtica urens L. (Stinging nettle), Datura stramonium L. (Devil's Apple), Echinochloa cruss-galli (L.) P. Beauv. (Barnyardgrass), Vicia sativa L. (Common vetch) and Lolium perenne L. (English grass) for the determining allelopathic effect. As a result of survey most common and used as food and medicinal plants by local people were U.dioica 95 %, T. orientalis 80 %, S. excelsa 70 % and Ornithogalum umbellatum L. (Clumsily) 65 %. Allelopathic effects of 3 weed species (U. dioica, T. oriantalis and S. excelsa) which have economic value on L. sativum germination was found to be 88.5% in the application of U. dioica extract. T.orientalis extract reduced on L. sativa seed germination with 92.5 %.T.oriantalis extract showed allolopathic effecton D. stramonium seed germination rate wast the lowest in 50% dose of this extract. he lowest while the effect was about 97%. The lowest germination in the A. retroflexus seed was in the U. dioica extract, while the extract affected about 60% germination. E. cruss galli influenced the germination by about 80% as a result of the application of U. dioica extract. U. dioica extract at a dose of 50% for 7 retention days effect on U. urens seed was 99%. The germination rate of L. perenne decreased by 98 % in 50 % dose of U. dioica ekstract. While the dose of U.dioica ekstract increase the allelopathic effect of L. sativum, L. sativa L., A. retroflexus, E. cruss galli, U. urens, L. perenne increased as well. This extract showed the reducing germination effect on the same plants at the ratio 77-97 %. The extract obtaining from 7 retention days was found to be the effect on L. perenne, A. retroflexus, and L. sativum seeds.