Onkoloji hastalarının travmatik bilişleri ve dünyaya ilişkin varsayımları

Abstract

Amaç: Bu çalışma, kanser hastalarının travmatik bilişleri ve dünyaya ilişkin varsayımlarını, aralarındaki ilişkiyi, bunları etkileyen faktörleri saptamak amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Mayıs 2016 - Ocak 2017 arasında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Onkoloji-Hematoloji servislerinde tedaviye başvuran 249 kanser hastası üzerinde yapılmıştır. Veriler `Kişisel Bilgi Formu`, `Travma Sonrası Bilişler Ölçeği` ve `Dünyaya İlişkin Varsayımlar Ölçeği` ile toplanmıştır. Bulgular: Katılımcıların, %34' ü 55-65 yaşında, %52' si erkek, %71' i evli, %33' ü lise mezunu, %33' ünün tanısı akut/kronik lösemidir. Katılımcıların tanıları ile travma sonrası bilişler ölçeğinin tüm alt boyutlarının puan ortalamaları farkı istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Travma sonrası bilişler ölçeğinden tanı olarak en yüksek puanı 158.61±36.65 ortalama ile meme-akciğer kanseri alırken, tanı yılı olarak 142.35±38.24 ortalama ile 1-5 yıl arası almıştır.Dünyaya ilişkin varsayımlar ölçeğinin kişisel talihe inanç, dünyanın iyiliğine inanç ve dünyanın adil olduğuna inanç ölçek puanları, hastalık tanıları bakımından istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Evlenmemiş olanların dünyaya ilişkin varsayımı ölçeği puan ortalaması 81.33±16.23 bulunmuştur ve evli olanlara göre daha olumsuzdur. Dünyaya ilişkin varsayımlar ölçeği ile travma sonrası bilişler ölçeği arasında negatif yönde orta şiddette anlamlı ilişki saptanmıştır (r=-0.565). Sonuç: Tanı ayırt etmeksizin kanser hastalarının travmatik bilişlerinin yüksek çıkması, kanser hastalığının travmatik bir hastalık olduğunu göstermektedir. En travmatik kanser türünün meme-akciğer kanseri olduğu, kanserin en travmatik algılandığı dönemin 1-5 yıl arası dönem olduğu, evlenmemiş olmanın dünyaya ilişkin varsayımları kötüleştirdiği saptanmıştır. Kişilerin dünyaya ilişkin olumlu varsayımlarının azaldıkça,travma sonrası olumsuz bilişlerinin arttığı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Travma, Biliş, Kanser, Travma Sonrası Biliş, Dünyaya İlişkin Varsayımlar.

Aim: This study was undertaken to determine the traumatic cognition and world assumptions of cancer patients, the relationship between them and the factors affecting them. Material and Method: The study was conducted out on 249 cancer patients applied to Oncology-Hematology Unit, Faculty of Medicine, Ankara University between May 2016 and January 2017. Data were collected using`Personal Information Form`, `Posttraumatic Cognitions Scale` and `World Assumptions Scale`. Results: Of the participants, 34% were within the age range of 55-65 years old, 52% were male, 71% were married, 33% were high-school graduate, and 33% were diagnosed with acute/chronic leukemia. The difference between the mean scores of all the sub-dimensions of the participants' diagnosis and post-traumatic cognitions scale was statistically significant (p <0.05). Breast-lung cancer had the highest score of post-traumatic cognitions scale, with an average of 158.61 ± 36.65, while year of diagnosis was between 1 and 5 years, with an average of 142.35 ± 38.24. Scale scores of the belief in personal fortune, belief in the good of the world and belief in a fair world were statistically significant in terms of disease diagnoses (p <0.05). The mean score of the world assumption scale of the unmarried participants was 81.33 ± 16.23, which was more negative than the married participants. There was a significant moderate negative correlation between world assumptions scale and posttraumatic cognitions scale (r=-0.565). Conclusion: Cancer patients have a high score of traumatic cognition regardless of the diagnosis, which indicates that cancer is a traumatic disease. It has been found that the most traumatic type of cancer was breast-lung cancer, the period in which the cancer was perceived as the most traumatic was between 1-5 years, and being single worsened the world assumptions. As the positive world assumptions of the people decreased, their post-traumatic negative cognitions increased. Key Words: Trauma, Cognition, Cancer, Posttraumatic Cognition, World Assumptions.