Rengvedana dîroka Kurdî di helbestên cegerxwîn de

Abstract

Kürtler ortadoğu coğrafyasında yaşayan diğer milletlerden hiçbir eksik yanları olmamasının yanısıra; eski çağ, orta çağ ve yakın çağ gibi bütün tarih dönemlerde varlıklarını sürdürmüşler. Siyasi durumları ve kültürel varlıkları diğer toplumlarda olduğu gibi gelgitler yaşayarak kimi zaman güçlenip kimi zaman zayıflıyordu. Kürtler devletler ve beylikler kurarak bölgedeki belli başlı güçlerle çelişkiler yaşayıp mücadele etmişler.Tarihte -bilhassa islam tarihinde- önemli rolleri olan kürtlerin bu yönü tarihçiler tarafından gözardı edilmiş ve Kürt tarihi önemli ölçüde sansüre ve sahtekarlığa maruz kalmıştır.Cegerxwin de yakın dönemde modern Kürt edebiyatının en önemli şairidir. Çeşitli eserleriyle Kürt edebiyatını zenginleştirmiş, halkının acılarını ve tarihini ustaca ve bilgece şiire dökmüştür. Özellikle vatanseverlik, toplumsal ve insani konularda yazdığı şiirler dilden dile dolaşıp besteleniyordu. Çünkü şiirlerinde halk dilini gerçekçi duygularla derin ve güçlü bir tarzda kullanarak milletinin acılarını vurguluyordu. Bunlardan önemlisi de onun şiirlerinin kanatları altında sakladığı hazine değerindeki bilgilerdi. Bunun için biz de araştırma konusu olarak onun şiirlerini seçtik, ta ki tarihi bilgilerin onun şiirlerinde nasıl yoğun olarak yer aldığını, aradaki ilişkiyi ve birbirini tamamlayan unsurları gözler önüne serelim.Araştırmada şu konular üzerinde durulmuştur:- Cegerxwin'in hayatı, şair ve edebi yönü, tarih ve şiiri harmanlama bağlamında kişiliğini oluşturan sosyal, ekonomik, siyasi ve kültürel etkenlere giriş. Sonra filozof, tarihçi ve şairlerin görüşleri doğrultusunda şiir ve tarih ilişkisi.- Eski, orta, yeni ve yakın çağda kürt tarihindeki siyasi çelişkiler, ve her devirdeki medeniyete katkılarını anlatan üç bölüm. Sonra cegerxwin'nin bazı şiirlerinin yorumu ve bu şiirlerin üslup özellikleri, tarihi olay ve şahsiyetlerin şiirlerde kullanılması.Açıkça görülüyor ki Cegerxwin çoğu zaman tarihi olay ve şahsiyetleri şiirlerde dile getirip bu yöntemle bahtiyar olup atalarıyla övünmek istemiştir. Bir tarihçi olarak tarihi hakikatleri ve süreçleri incitmeden şiirlerinde ustaca kullanmış, zira onda şiir ile tarih birbirinden ayrılmaları mümkün olmayan tekvücut olmuşlar. Aynı zamanda ustalığı ve zengin dili ile tarih ilminin tek başına hakkından gelemeyeceği aralarında güçlü ve bilinçli bir ilişki kurarak yeni bir fikir ve terminoloji üretmeyi başarmıştır.Ümit ederim ki bu çalışmam başarılıdır ve bilimsel görevini yerine getirmiştir.Anahtar Kelimeler:Cegerxwin'in şiirleri, Kurt tarihi.

Kurds have their own history as all of the other nations in Middle East. They were present through different historical ages (old, middle, modern and contemporary) with various political states, and cultural achievements from age to age.They established emirates, states and they fought against different forces in Near East. They also have many cultural contributions during the history, especially in the Islamic period, but they didn't get enough care by historians, and therefore was exposed to forgery.Gegerkhin is considered as one of the most important Kurdish poets in Kurdish temporary literature. He contributed in enriching the Kurdish culture with his various publications in literature, history and language. Also he succeeded in transferring his nation tragedies into poems with national, social and humanitarian issues.Even the uneducated class of people could learn his poems by heart because it were not complicated, and still have true feelings, deep significance and strongly expressed suffering.And besides, the great quantity of the information and historical significances is also involved in his poems. Therefore, we chose his poetry to study how Kurdish history had been employed in it and how much they are in a close relation.The research consists of:An introduction about the poets personal and literary biography and his social, economical and political states that contributed in refinement of his personality which also affected his education. And also, it has the nature of the relationship between poetry and history according to the visions of philosophers, historians and poets. Three chapters have been in and all of them dealt with glimpses of the history of Kurds during the specific historical ages (the old, the middle, modern and contemporary), their political conflicts at that time, and their contributions in civilization. Then presenting an analytical study of Gegerkhins poetry and his style in the recruiting of that history and all its characters in poetry. It seems that Gegerkhin many times tried to mention the historical characters and accidents to pride and glory of the ancestors. As he wanted to be a historian quoting incident, without touching its reality and its issues, and he was mastered in his job, history and poetry. He became as strong as a single block that cannot be separated, and has succeeded in building a parallel and precise relationship between them gracefully, with a strongly rich language. He was able to create ideas that even historical narrative texts cannot do.I am hopeful that this research will be successful and responsive in its scientific destination.Key words: The Cegerxwin Verses, ThekurdishHistory.