Xweza di helbestên nû yên kurdî de helbestên Qadir Qeçax û Edîb Çelkî wek nimûne

Abstract

Bu çalıĢma genelde modern kürt Ģiirinde özelde de Qadir Qeçax ve EdîbÇelkî‟nin Ģiirlerinde doğayı teorik ve pratik açıdan inceliyor. Ġnsanın doğayla olansıkı iliĢkisi, doğa konusu insan üretimine geniĢ bir Ģekilde yansımıĢtır. Bu çalıĢmadadoğa konusu kısa ve analitik bir Ģekilde ele alınmıĢ, romantik Ģairlerin duyguları vedoğa arasında bir bağ veya köprü kurarken doğaya yaklaĢımları incelenmiĢtir.Özellikle Ģairlerin doğadaki element ve fenomenleri ince bir Ģekilde ele almalarıyaratıma yol açmaktadır. Doğadaki elementler modern kürt Ģiirlerinde çeĢitlitekniklerle temel bi malzeme olarak görülmektedir; çünkü doğa, canlı cansızunsurlarıyla, bu Ģiirlerde statik bir Ģekilde kalmayıp, yaĢam alanının ve kadıngüzelliğinin, ruhsal durumun ve vatan sevgisinin ifade aracına dönüĢmektedir.Bu çalıĢma üç bölümden oluĢmaktadır. Birinci bölümde çalıĢmanın konusunuteĢkil eden iki Ģairin, yani Qad ir Qeçax ve Edîb Çelkî‟nin hayatları ve eserlerine yerverilmiĢtir. Ġkinci bölümde doğa konusu, özellikleri, tanımı, ve türü açısından teorikolarak ele alınmıĢtır. Yine bu minvalde bu Ģiirlerde doğanın güzelliğiyle kadınıngüzelleğinin iliĢkisi ve bunların karĢılaĢtırılması incelenmiĢtir. Cansız doğanınelementleri, canlı ve cansız doğanın fenomenleri incelenmiĢtir. Üçüncü bölümdeQadir Qeçax ve Edîb Çelkî‟nin Ģiirlerinde doğanın vatan sevgisi, kadın konusu,ruhsal durum, inanç ve ideoloji ve Newroz bağlamında iĢleniĢi incelenmiĢtir.Anahtar Kelimele r: Doğa, element, fenomen, cansız doğa, canlı doğa, Ģiir,yaĢamsal coğrafya.

This thesis searches about the nature in Kurdish poetry theoretically andpractically with a focus on poetry of Qachakh and Chalki. The subject of nature isvital and has no ends especially that the nature has a good relationship with humansand has a good reaction. The nature is showed in this thesis more in a short way andas an analytic paper and by its symbols, thus in this thesis we tried to know how theromance poets tried to make a relationship or a bridge between them and the nature.Especially when they react with elements and phenomenon of the nature in a goodway, that reaction inspires people and especially inspires poets themselves. Alsothese elements of the nature shown as the main things in new Kurdish poems bydifferent techniques because out of the static duty the nature is a reason of explainingthe beauty of the homeland and women and psychotherapy and the love of thecountry and they mixture their lands and people with the lived and the unlivednature.This thesis divided into three parts; in the first part we wrote about the livesand works of poets, Qadir Qachakh and Edib Chalki who are subjected to this study.In the second part, we wrote about the theoretical aspect of the nature that includes`the characteristics of nature and definitions and kinds of it`. It also contains hebeauty and the mixture of women with the nature and their comparisons. theelements of the unlived nature and the phenomenon of lived and unlived natures`. Inthe third part, we focused about the mixture of both poets, Qadir Qachakh and EdibChalki, with the nature homeland, nationalism, women, psychology, superstitionsand Newroz.Key Words: Nature, element, phenomenon, unlived, lived, poems, homeland.