Nomînal morfolojiya kurmanciya herêma torê

Abstract

İnsanoğlunun konuştuğu dil beş temel esas üzerine kuruludur (sesbilgisi,sesbilim, biçimbilim, sözdizim ve anlambilim). Biçimbilim de bu temel unsurlardanbiridir. Biçimbilime göz attığımız zaman, anlıyoruz ki iki unsurdan oluşmaktadır:adsıl biçimbilim ve eylemcil biçimbilim. Her ne kadar batılı araştırmacılar KurmanciKürtçesi üzerine araştırma yapmışlarsa, bir o kadar da Kürt dilbilimciler de kendidilleri üzerine çalışma ve araştırmalar yapmışlardır. Bu tez de özellikle ToriBölgesinin adsıl biçimbilimi üzerine tahlil ve tespitler yapmayı amaçlamaktadır.Bununla beraber, gerekli olduğu takdirde de zaman zaman Tori Lehçesi ile ölçünlülehçe arasında karşılaştırmalar yapacaktır.Birinci bölüm teorik bilgiler ile başlar; ve ardından Tori Bölgesi üzerine tarih,din ve coğrafyaya dair artalan bilgisi verir. Buna ek olarak, günlük yaşama ait örf veadet, ve ekonomi gibi konuların yanı sıra toplumdilbilime ait bilgiler de mevcuttur.İkinci bölümde, sözlüksel ve dilbilgisel sözcük türleri olarak dilbilgisel ulam elealınmaktadır. Üçüncü bölümde, adsıl öğeler bölüm ve altbölümleri ile analizedilmektedirler. Dördüncü bölümde ise hangi yapıların özegeçişliliğe ait olupolmadığına karar vermek üzere durum biçimbilimi araştırılmıştır.Her bölümde Tori Kurmancisinin (TK) ayırt edici özellikleri etraflıca tahliledilmiştir. Sonuç olarak, TK'nin günlük yaşamda oldukça güçlü olduğuna kanaatgetiriyoruz. Bu lehçe konuşmacılarıyla beraber yaşamaktadır. Üstelik, her ne kadarsöz konusu lehçe, ölçünlü ve komşu lehçelerden farklı ise de zaman zaman bufarklılık bu sınırın da ötesine geçip her konuşmacıya göre de farklılık arz etmektedir.Bir başka deyişle, aynı konuşmacı adsıl biçimbilimi bazen doğru bir şekildekullanırken, bazen de yanlış kullanmaktadır.Anahtar Sözcükler: Adsıl Biçimbilim, Tori Bölgesi, Tori Kurmanci Kürtçesi,Özegeçişlilik, Yalın durum, Eğik durum

The human language is based on five basic principles (phonetics, phonology,morphology, syntax and semantics). Morphology is also one of these basic elements.When we look at morphology, we understand that it consists of two elements: thenominal morphology and verbal morphology. Not only western researchers havedone researches on Kurmanji Kurdish, but also Kurdish linguists have studied theirown native language as well. This thesis aims to make analyzes and determinationson the morphology of the Tori region in particular. However, from time to time, ifnecessary, it will make comparisons between the Tori dialect and the standarddialect.The first chapter begins with theoretical information; and then on the ToriRegion, it gives background information of history, religion and geography. Inaddition to this, there is information on daily life such as customs and economy aswell as information on sociolinguistics. The second chapter deals with lexical andgrammatical word classes as parts of grammatical categories. In the third chapter,nominal morphemes are analyzed by parts and sub-parts. In the fourth chapter, thecase morphology has been searched to decide which constructions belong togrammatical ergativity.In each chapter, the characteristics of Tori Kurmanji (TK) have beenextensively analyzed. The properties of TK have been investigated in detail. As aresult, we conclude that TK is very powerful in daily life. This dialect lives with itsspeakers. Moreover, although the dialect is different from the standard andneighboring dialects, sometimes this difference goes beyond this limit and differsaccording to each speaker. In other words, the same speaker sometimes uses nominalmorphology correctly whereas sometimes incorrectly.Key Words: Nominal Morphology, Tori Region, Tori Kurmanji Kurdish, Ergativity,Direct case, Oblique case