Di çerçoveya têgiha neteweperwerîyê da nirxandinek li ser şêx Ubeydillahê nehrî

Abstract

Bu çalışmanın amacı, 1880'de İran'a karşı bağımsız ve birleşik bir kürt devleti kurma iddiasıyla isyan eden Şeyh Ubeydullah Nehri'yi ve hareketini, Tuhfet el-Ehbab adlı eseri ve çeşitli çalışmalarda yer almış olan tarihi belgeler ışığında modern milliyetçilik teorileri açısından değerlendirmektir. Bu amaçla öncelikle millet ve milliyetçilik teorileri ele alınmakta ve daha sonra 19. yy'da milliyetçiliğin Osmanlı Devleti'ndeki etkisi ile ilgili genel bir çerçeve çizilmektedir. Diğer taraftan Şeyh Ubeydullah'ın Nakşibendiyye tarikatının bir şeyhi olması sebebiyle bu tarikatın anlayışının onun tutumu ve isyanı üzerindeki etkisinin ortaya konabilmesi için tarikatın tarihsel geçmişi, onun toplumsal ve siyasal olaylar karşısındaki tutumu ve o zamanki kürt toplumu içerisindeki gelişimi ve etkisi üzerinde durulmaktadır. Şeyhin dini-politik liderliğinin, söylemlerinin ve hareketinin içerisinde şekillendiği toplumsal ve tarihsel koşullar ele alındıktan sonra Şeyh Ubeydullah'ın isyan hareketi ortaya konmaktadır. Çalışmanın son bölümünde eklektik bir milliyetçilik yöntemi benimsenerek Şeyh'in söylemleri ve hareketi üzerine milliyetçilik kavramı çerçevesinde bir değerlendirme yapılmaktadır. Çalışma, değerlendirmesinin sonunda Şeyh Ubeydullah'ın söylemlerinin ve hareketinin amacının modern anlamda milliyetçiliğe dair izler taşıdığını savunmaktadır. Anahtar Sözcüler: Millet, Milliyetçilik, Şeyh Ubeydullah Nehri, İsyan.

The aim of this study is to evaluate Sheikh Ubeydullah Nehri and his movement, who revolted against Iran in 1880 in order to establish an independent and united Kurdish state, within the framework of modern theories of nationism through his work called Tuhfet el-Ehbab and other historical documents appeared in different sources. For this purpose, firstly theories of nation and nationalism have been dealt with, and afterwards a general framework has been drawn indicating the impact of nationalism in the Ottoman State in 19th century. On the other hand, in order that the impact of this religious order on his approach and movement can be understood, as Sheikh Ubeydullah Nehri was a Naqshi Sheikh himself, the history of this order, its approach to the political and social events and its effects on Kurdish society of that time have been dwelt on. After social and historical conditions which shaped Sheikh's religious-political leadership, his discourse and movement have been analysed, the study has focused on Sheikh Ubeydullah's uprising. In the final section, an eclectical method has been chosen for nationalism and a commentary has been made on Sheikh's discourse and his movement within the framework of nationalism concept. After its evaluation, this study supports the idea that the aim of Sheikh's movemet and his discourse included indications of modern nationalism.Key Words: Nation, Nationalism, Sheikh Ubeydullah Nehri, Uprising.