Khuzistan kroniği sunumu, tercümesi, tahlili

Abstract

Khuzistan Kroniği, Süryani tarih yazıcılığı alanında yazarı kesin olarakbilinmeyen bir metindir. Bu kronik Batı'da bazı araştırmalara konu olmasına ve kimidillere tercüme edilmesine rağmen Türkiye'de henüz pek çalışılmamıştır. Bu yükseklisans tezi vesilesiyle söz konusu kroniği ilk kez Türkçeye tercüme ederek, Süryani dilive kültürü alanına kazandırmaya çalıştık.Kroniğin yazarı, öyküsünü 590 yılında Sasani hükümdarı IV. Hürmüz'ünölümüyle başlatmakta, 641 yılına, III. Yezdigard dönemine kadar sürdürmektedir.Nitekim o süreçte Müslüman Araplar Sasani varlığını sona erdirmişlerdi. KronikteSuriye, İran, Anadolu ve Mezopotamya coğrafyalarında yaşanan Sasani-Romamücadeleleri ve ayrıca Sasanilerin siyasî, sosyal, dinî ve etnik yapısı hakkında dabilgiler bulunmaktadır.Bu tez çalışması `Giriş` kısmında tezin amacını ve önemini, sınırlarını vekullanılan kaynakları bahis konusu etmektedir. Birinci Bölüm'de, `Metinsel ve TarihselArka Plan` başlığı altında, `Süryani Tarih Yazıcılığı`, `Sasani İmparatorluğu` ve`Bizans İmparatorluğu` alt başlıklarda, dinî, siyasî ve sosyal boyutlu bazı bilgilerverilmektedir. Bunlara ilaveten, söz konusu iki büyük imparatorluk arasında VI. ve VII.yüzyıllarda yaşanan siyasi-askeri mücadeleler ayrı bir başlık altında özetlenmektedir.İkinci Bölüm Süryanice metni, Türkçe çeviriyi ve yaptığımız bazı açıklamaları içerendipnotları ihtiva etmektedir. Son olarak kronikle ilgili kapsamlı bir değerlendirmeyapılmış, kaynaklar, ekler ve metnin numunesi kısmı da eklenmiştir.Anahtar SözcüklerGeç Antikçağ, Süryani Tarih Yazıcılığı, Khuzistan Kroniği, Süryaniler, Sasani Devleti, Bizans Devleti

.The Chronicle of Khuzistan is one of the anonymous sources in the Syriachistoriography. Although this chronicle has been the subject of some research and hasbeen translated to modern languages in the West, the chronicle has not been studied wellin Turkey. We tried to bring this chronicle into the field of Syriac language and cultureby translating it into Turkish on the occasion of this master's thesis.The author of this chronicle begins his story with the death of the Sasanid rulerHormizd IV and it continues until the reign of Yezdigard III in 641. As a matter of fact,Muslim Arabs ended the existence of Sasanid Empire. There is valuable informationabout the Byzantine-Sasanid struggle in the regions of Syria, Iran, Anatolia andMesopotamia and also the political, social, religious and ethnic structures of SasanidEmpire in the chronicle.In the `Introduction `section of this thesis, the aim and the sources of the subjectwill be examined. In the First Chapter named `Textual and Historical Backgrounds`,some information about religious, political and social dynamics of the era providedunder the subtitles of `the Syriac historiography,` `the Sasanid Empire` and `theByzantine Empire`. Additionally, the political and military struggles between twoempires in question in the 6th and 7th centuries will be summarized under another title.The Second Chapter contains the original text in Syriac, its Turkish translation and somefootnotes with some explanations. Finally, a detailed evaluation of the chronicle,bibliography, appendices and a sample of the text were added to the thesis.Keywords: Late Antiquity, Syriac Historiography, the Chronicle of Khuzistan, Syriacs,Sasanid Empire, Byzantine Empire.