Şîîrê kirmanckî (Zazakî) de şekil û mana

Abstract

Şiir dünya edebiyatında olduğu gibi Zaza edebiyatında da çok önemli bir yere sahiptir. Şiir tarihi, eski kavimlerin şölenlerinde dans ve müzik ile başlamış ve günümüze kadar çeşitli türlerde, yapılarda gelmiştir. Milattan önce 3000 yıllarında ölümsüzlüğün peşine düşen kralın hikayesi nazım şeklinde Gılgamış destanında yazılmıştır. Sonra ilk eser nazım şeklinde ilk eser milattan önce 2000 yıllarında Sümer dilinde yazılmıştır. Şiirin edebiyatın çok önemli temel taşlarından biri olduğu tartışılmaz bir gerçektir. Bu çalışmamızın amacı Zaza edebiyatından şiir örneklerini biçim ve anlam yönünden tahlil etmektir. Şiirler üzerine yaptığımız bu çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde şiir, şiir türleri, şiirin biçimsel özellikleri, edebi sanatlar üzerinde durarak şiirlerden örnekler verdik. İkinci bölümde ise Zaza edebiyatının şairlerinden birkaç tanesinin bazı şiirlerini tahlil ettik. Şiir tahlillerini yaparken şiirleri hem biçim hem de anlam yönünden inceledik. Biçim yönünden şiirleri incelerken bazı şiir kurallarını ya da şiirin yazılış şekli üzerinde durduk. Genellikle serbest nazım şekilleriyle yazılan bu şiir örneklerinde var olan şekil özelliklerini değerlendirdik. Seçtiğimiz bu şiirleri şekil olarak değerlendirdikten sonra anlam yönünden de değerlendirdik. Anlam bakımından değerlendirmelerimizi genellikle şairin ruh dünyasını tahlil etmeye çalışarak karşılaştığı olayları, kişisel ya da toplumsal olarak etkisinde kalmış olabileceği meseleleri yorumlayarak yaptık. Eserlerin şairden çıktıktan sonra ilmek ilmek dokunarak edebiyat dünyasına kazandırılması gerekmektedir. Edebiyat türlerinin dile katkısını bu tür çalışmalarla örneklendirebiliriz.

Poetry has an very important place in world literature as in Zaza literature. Poetry history begins in old tribels feasts with dance and music and it comes various types and structures until today. In 3000's B-C, story of king who chose of immortality is written as verse in Epic of Gilgamesh. Then first work is written as verse in Sumerian language 2000's B-C.Poetry is an indisputable truth that, poetry is keystone of literature. Our study's aim earn into literature world Zazaki poetry from Zazaki literature with samples stylistic and semantic. Our study on poetries consists of two parts. In first part, we write and exemplify poetry, poetry types, poetry's stylistic features on literary arts. For this reason, we perform analysis studies on some poet's poetry samples. In second part, we perform analysis studies on Zazaki literature's precious some poet's poetry samples. we investigate poetries in term of both form and meaning while we perform poetry analysis. While we analyze poetries from form aspect, we have evaluated our evaluations in terms of spirit world of the poet and commented on the issues he encountered, which he might have been influenced personally or socially. After leaving the poet, the works must be brought to the world of literature by touching the stitch. We can exemplify contribution of the library genres to the languge with these studies.Key words: Zazaki, Kirdki, Kirmancki, Dimilki, language, poetry.