Şîret di helbesta kurmancî ya klasîk da:Nimûneya feqîyê teyran, ehmedê xanî, mele xelîlê sêrtî û seyîd elîyê findikî

Abstract

ÖZETKLASİK KURMANCÎ ŞİİRİNDE NASİHAT: FEQÎYÊ TEYRAN, EHMEDÊ XANÎ, MELE XELÎLÊ SÊRTÎ VE SEYÎD ELÎYÊ FINDIKÎ ÖRNEĞİMehmet Emin DemirKlasik Kürt edebiyatına ait eserler incelendiğinde çok sayıda ve çeşitte nasihat içeren beyit ve bentler göze çarpar. Bu çalışmanın başlıca amacı, klasik şiirlerde nasihat içeren ve öğretici nitelik taşıyan bu beyit ve bentleri tespit etmek ve yorumlamaktır. Din ve tasavvuf, dünyanın faniliği, güzel huy ve ahlaklar, dostluk ve vefa, toplumsal kurallar, duanın önemi, sabır, eğitim, iyilik ve cömertlik vs. ile ilgili nasihatler çok sayıda örneklerle bu çalışmada kaydedilmiştir. Klasik Kürt edebiyatında çok sayıda şairden ancak bu çalışma için dört şairin altı eserini seçtik. Bu çalışmaya konu olan şairler ve incelenen eserlerinin isimleri şunlardır:Feqîyê Teyran (Feqîyê Teyran Tüm Eserleri), Ehmedê Xanî (Mem ve Zîn, Dîwan ve Nûbihara Biçûkan), Mele Xelîlê Sêrtî (Nehcu'l Enam), Seyîd Elîyê Findikî (Dîwan).Bu çalışma, giriş ve iki bölümden oluşmaktadır: Giriş bölümünde bu çalışmanın konusu ve hedefi, yol ve yöntem, çalışmanın çerçevesi ve kaynakları üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde genel hatlarıyla klasik kürt edebiyatı ile ilgili kısa bir değerlendirme yapılmış, bu çalışmaya konu olan klasik şairlerin hayatları ve eserleri hülasa edilmiştir. Ayrıca bu bölümde Klasik Kürt Edebiyatında nasihat içeren eserler de kısaca inceleme konusu edilmiş ve Klasik İslam Edebiyatı nasihatname tarzı eserlerin tarihçesi de kısaca belirtilmiştir. İkinci bölümde ise adı geçen eserlerde tespit edilen ve nasihat içeren unsurların yorumlandığı bir bölümdür.Anahtar Sözcükler: Nasihat, nasihatname, Didaktik şiir, klasik Kürt edebiyatı, Feqiyê Teyran, Ehmedê Xanî, Mela Xelîlê Sêrtî, Seyîd Eliyê Findikî.

ABSTRACTLITERARY ADVICE IN THE CLASSICAL KURDISH KURMANJI POETRY: WITH EXAMPLES FROM THE WORKS OF FEQÎYÊ TEYRAN, EHMEDÊ XANÎ, MELE XELÎLÊ SÊRTÎ AND SEYÎD ELÎYÊ FINDIKÎMehmet Emin DemirWhen works of Kurdish classical literature are examined, it can be seen that there exist many couplets and stanzas with literary advice. The subject of this study is to detect couplets and stanzas in the classical poems which are didactic and include literary advice and to comment on them. In our study literary advice about religion and islamic sufism, ephemeral world, good humour and morality, friendship and fidelity, social norms, the importance of pray, patience, education, goodness and assiduity and so on have been collected with many examples. There are a lot of classical Kurdish poets, but for this study we decided on four of them. The poets who are subject to this study and their works are these: Feqîyê Teyran (Feqîyê Teyran all works by Feqî), Ehmedê Xanî (Mem û Zîn, Divan and Nûbihara Biçûkan), Mele Xelîlê Sertî (Nehcu'l Enam), Seyîd Elîyê Findikî (Divan).This study consists of an introduction and two sections: In the introduction the subject and aim of the study, its methodology, framework and its resources are mentioned. The first section includes an outline of classical Kurdish literature and its notable representatives, the sources of classical Kurdish literature, the life of classical poets and their works which are subject to this study, the conception of literary advice and didactic, a short writing on islamic literary advice examples and Kurdish literary advice. The second section consists of comments upon the couplets and stanzas taken from these works.Key Words: Advice, literary advice, didactic poetry, classical kurdish literature, Ehmedê Xanî, Mela Xelîlê Sêrtî, Seyîd Eliyê Findikî.