Çocuklarda vücut kitle indeksi ile insülin direnci ve D vitamini düzeyleri arasındaki ilişki

Abstract

Giriş ve Amaç: Obezite gün geçtikçe daha büyük sorun olmakla birlikte erişkinler kadar artık çocuklarda da sık görülmektedir. Ağırlık fazlalığı; çocuklarda insülin direncine, hipertansiyona, kan lipid düzeylerinde artışa, damar sertliğine, koroner kalp hastalığına, tip 2 diyabete neden olmaktadır. Günümüzde D vitamini eksikliğinin çok yaygın olduğu saptanmaktadır. En önemli nedeni güneş ışınlarıyla yeterince karşılaşılamamasıdır.Obezite ve D vitamini düzeyleri arasındaki ilişki ve insulin direnci ve hiperinsulinemi ile D vitamini düzeyleri arasındaki ilişki pek çok erişkin çalışmasında gösterilmiş olsa da çocuklarda bu konuda yapılmış araştırma sayısı yeterli değildir. Bu noktadan yola çıkarak; çalışmamızda Maltepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları polikliniğine başvuran olgularda vücut kitle indeksi ile insulin direnci ve kan D vitamini düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçladık. Gereç ve Yöntemler: Çalışmaya T.C Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniği?ne şişmanlık yakınması ile başvuran ve muayene ve tetkikler sonucunda basit şişmanlık tanısı alan, 50 kız (% 46.3) ve 58 erkek (%53.7) olgu alındı. Kontrol grubu olarak yine T.C Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniklerine çeşitli yakınmalar ile başvuran, tartı ve boyları normal sınırlarda olan 26 kız (%40) ve 39 erkek (%60) olgu çalışmaya alındı.Bulgular: Obez olgularda (vücut kitle indeksi persantili > 95.persantil) , total kolesterol ve LDL değerleri kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı şekilde yüksek bulunurken; HDL düzeyleri kontrol grubunda anlamlı olarak yüksek saptandı.Trigliserid ve VLDL düzeyleri açısından iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı.Obez olgularda açlık kan şekeri ve insülin düzeyleri ile insulin direncini gösteren HOMA-IR değerleri, normal ağırlıktaki kontrol olgularına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek saptandı. Obez grupta HOMA-IR değerleri ile vücut kitle indeksi arasında pozitif ve önemli düzeyde yüksek korelasyon saptandı (p<0,001). Kontrol grubunda ise böyle bir korelasyona rastlanmadı (p=0,405).D vitamini düzeyleri kontrol grubunda, obez olgulara oranla istatistiksel olarak anlamlı şekilde yüksek saptandı (p<0,001). Çalışma ve kontrol gruplarının her ikisinde de vücut kitle indeksi değerleri ile kan D vitamin (25(OH)D) düzeyleri arasında negatif ve önemli düzeyde yüksek korelasyon saptandı (p değerleri sırasıyla 0,009 ve 0,001).Obez olan grupta, D vitamini yetersizliği ve eksikliği olarak tanılandırılan (kan 25(OH)D düzeyi 20 ng/ml?nin altında) olguların oranının, kontrol grubuna göre daha yüksek olduğu saptandı (p<0.001). D vitamini yetersizliği ve eksikliği olarak tanılandırılan olgularda HOMA-IR düzeyleri; eksiklik saptanmayan olgulara oranla daha yüksek olduğu saptandı (p<0,001). Bu durum sadece obez D vitamini yetersizliği ve eksikliği olguları incelendiğinde devam ederken (p<0,001); normal ağırlıklı D vitamini eksikliği olguları araştırıldığında kaybolmaktaydı (p=0,67).Çalışma grubu ile kontrol grubunda yer alan olgularda, birinci ve ikinci derece akrabalarında; kan basıncı yüksekliği, kalp-damar hastalığı, tip 2 DM, yağ metabolizmasında bozukluk ve tiroit hastalığı varlığı oranları karşılaştırıldı. Sorgulanan bu oranların tümü; obez olgulardan oluşan çalışma grubunda kontrol grubuna oranla istatistiksel olarak anlamlı şekilde yüksek bulundu (tüm hesaplamalarda p<0,001).Tartışma: Çalışmamızda ağırlık artışı ve D vitamin eksikliğinin, insülin direnci ve lipid profil bozuklukları açısından önemli risk faktörleri olduğu görülmektedir. Elde ettiğimiz veriler; çocuk hekimliği pratiğinde obezite ve D vitamin eksikliğinin erken tanı ve tedavisinin gerekliliği bir kez daha vurgulanmaktadır. Bununla birlikte; D vitamin eksikliğinin, obezite ve insulin direnci ile olan ilişkinin, mekanizması hakkında geniş ölçekli bilimsel çalışmalara ihtiyaç vardır.Anahtar kelimeler: Çocukluk çağı obezitesi, insülin direnci, D vitamini.

Background and Objektive: The increasing frequency of obesity is a public health problem. Nowadays, children are also at risk for obesity as much as adults. Excess weight at young ages has been linked to insulin resistance, hypertension, increase in blood lipid levels, arteriosclerosis, coronary heart disease (CHD), and Type 2 diabetes mellitus. Vitamin D deficiency is also common as a result of insufficient sunlight exposure. Although the relationship between obesity and vitamin D levels and between insulin resistance, hyperinsulinemia is shown by research in adults, there are a limited number of studies in pediatric age group. From this viewpoint, we aim to determine the relationship between body mass index, insulin resistance and vitamin D levels.Materials and Methods: Fifty girls (46.3%) and 58 boys (53.7%) who admitted to TC. Maltepe University Pediatric Outpatient Clinic with excess weight complaint and who were diagnosed as simple obesity were included in our study. Healthy control group constituted of 26 female (%40) and 39 male (%60) subjects with weights and lenghts in normal percentiles who admittes to our outpatient clinic with several complaints other than being overweight. In these obese cases (weigth percantile > 95th percentile), total cholesterol and LDL levels were significantly higher. Also HDL levels were determined to be significantly higher in the control group. There is no significant difference between these two groups with regard to their triglyceride and VLDL levels. Results: In the obese cases (body mass index > 95. percentile), preprandial blood glucose and insulin levels and HOMA-IR levels that show insulin resistance were found to be significantly higher than those of the control cases. The obese group?s HOMA-IR levels and body mass index (BMI) have a positive and significantly high correlation (p<0,001) but such a correlation is not determined in the control group (p=0,405).Vitamin D level in the control group was found to be significantly higher than that of the the obese group (p<0,001). In both the study and control group, body mass index and vitamin D levels (25(OH)D3) were negatively correlated with statistical significance (p = 0,009 and < 0,001, respectively).In the obese group, the percentage of cases that were diagnosed with vitamin D deficiency (blood 25(OH)D levels lower than 20 ng/ml) are higher than the control group (p=0,001). The cases that are diagnosed with vitamin D deficiency have higher HOMA-IR levels when they are compared with the cases without Vitamin D deficiency (p=0,001). This was observed in obese cases that have vitamin D deficiency (p=0,001), not in cases of normal weight with vitamin D deficiency (p=0,67).The rate of high blood pressure, cardiovascular disease, Type 2 DM, disturbed lipid metabolism, and thyroid diseases in the first and second degree relatives were compared between the study and control groups. All of the compared parameters have been found to be significantly higher in the study group compared to the control group (for all calculates p<0,001).Conclusion: Our study shows that weight increase and vitamin D deficiency are important risk factors for insulin resistance and lipid profile disorders. These results emphasize the necessity of early diagnosis and treatment of obesity in the pediatric population. However, further studies about the relationhip among vitamin D deficiency, obesity and insulin resistance are needed.Key Words: Childhood obesity, Insulin resistance, Vitamin D.