İlköğretim okullarında görev yapan öğretmen algılarına göre psikolojik şiddet (mobbing) ve örgüt iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

İş dünyası günümüzde, hızlı sosyal ve kültürel dönüşümlerin yaşandığı değişim ve rekabet duygularının yoğun bir biçimde algılandığı, toplumsal ve örgütsel yaşamın, bireyi içinden çıkılması pek kolay olmayan bunalımlara sürüklediği bir görünüm taşımaktadır. Yaşanan bu hızlı değişim örgütlerde bireysel performansı öne çıkarmakta ve çalışanlar işlerini koruyabilmek için büyük çabalar harcamaktadır. Bu çabalar, örgüt içi çatışmaların artmasına neden olmaktadır. Bu çatışmaların bir kısmı örgütsel gelişimi desteklerken diğer yandan bir kısmı ise çalışanlar arasında yıkıcı davranışların ortaya çıkmasında tetikleyici rol oynamaktadır. İşyerinde görülen bu yıkıcı davranışlardan birisi de psikoşiddettir. Psikoşiddet terimi 1996 yılında Leymann tarafından; ?bir ya da birden fazla kişinin genellikle bir kişi ile sistematik olarak (en az haftada bir), uzun dönemde (en az altı ay) düşmanca ya da etik olmayan iletişim kurması ve devam eden bu iletişim sonucunda, düşmanca davranışlara maruz kalan kişinin kendini yardıma muhtaç ve savunmasız hissetmesidir? şeklinde tanımlanmıştır. Özellikle rol çatışmasının, yöneticilere yönelik düşük memnuniyet düzeyinin, işle ilgili kararlara katılma düzeyinin ve örgüt iklimi algısının psikoşiddet ile ilişkili olduğu düşünülmüş ve bu kapsamda ilköğretim okullarında görev yapmakta olan öğretmen algılarına göre örgüt iklimi ve psikoşiddet arasındaki ilişki araştırılmıştır. Ayrıca psikoşiddet ve örgüt iklimi algısında çeşitli değişkenlerin (cinsiyet, yaş, medeni durum, kıdem, okuldaki görev süresi, eğitim durumu, branş) farklılaşmasına bakılmıştır. Çalışma Kastamonu İli Merkez İlçede bulunan 15 ilköğretim okulunda görev yapmakta olan 309 öğretmenle yürütülmüştür. Verileri toplamak amacı ile; kişisel bilgi formu, örgüt iklimi ölçeği ve psikoşiddet ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS (11) paket programı ile çözümlenmiş ve şu sonuçlar elde edilmiştir: cinsiyet, medeni durum ve öğrenim durumu açısından psikoşiddet algısında gruplar arasında istatistiksel farklılık bulunurken, yaşın, kıdemin, bulunulan okuldaki çalışma süresinin ve branşın psikoşiddet algısında gruplar arasında bir farklılaşmaya neden olmadığı, örgüt iklimi alt boyutlarından ise, bazı değişkenlerin gruplar arasında farklılaşmaya neden olduğu bulunurken, örgüt iklimi alt boyutları ile psikoşiddet alt boyutları arasında ise istatistiksel olarak anlamlı ilişki olduğu bulunmuştur.

Nowadays, world of business sustains an outlook that variation and competition feelings in which fast social and cultural transformations taking place can be intensely perceived and also social and organizational life drives an individual to depressions which are very difficult to recover. The quick change which is taking place puts forward individual performance in organizations and employees show great effort to cover their occupations. These efforts cause increases in intra-organizational conflicts. Some of these conflicts support organizational progress but some of them play a triggering part in appearing destructive behaviors among employees. One of these destructive behaviors which take place in workplace is mobbing. The mobbing term is defined by Leymann in 1996 as one or more than one person?s hostile and unethical communication usually to one person systematically (at least once a week) and in long term (at least six months) and the person who exposes this hostile behaviors feel vulnerable and helpless because of this ongoing communication. It is thought that especially role conflict, low satisfaction level directed to administrators, the level of joining to the decisions about work and perception of organizational climate are related with mobbing and within this context, relation between organizational climate and mobbing is studied according to theperceptions of the teachers working in primary schools. Besides, differentiation of some variables (gender, age, marital status, seniority, working years at the school, educational status, branch) in mobbing and organizational climate perception are checked. This study is conducted with 309 teachers that work in 15 primary schools in Kastamonu city. To collect data, personal information form, organizational climate scale and mobbing scale is used. SPSS (11) software is employed to analyze the data and these results are found. In terms of gender, marital status and educational status statistical differentiation is found among groups in mobbing perception but age, seniority, working year at the school and branch do not cause any differentiation. In the sub-dimensions of organizational climate, it is found that some variables cause differentiation and there is a statistically significant correlation between sub-dimensions of organizational climate and sub-dimensions of mobbing.