Ortaokul matematik ders kitaplarının farklı temsilleri kullanım biçimlerinin araştırılması

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ortaokul matematik ders kitaplarındaki sorularda kullanılan ve soruların çözümlerinde istenen temsil türlerini belirlemek; bu temsiller arasındaki geçişleri (ilişkileri) ortaya koymak ve temsillerin dağılımlarını ortaöğretim matematik programında belirlenen öğrenme alanlarına ve sınıf seviyelerine göre analiz etmektir. Araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmada matematik ders kitapları, matematikte kullanılan sözel, cebirsel, model, tablo, grafik ve gerçek yaşam temsilleri dikkate alınarak incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre ders kitaplarında en çok kullanılan temsil türü cebirsel temsillerdir. Sözel temsiller ortaokul ders kitaplarında kullanılan temsillerin yarıya yakınını içermektedir. Model temsilleri ise üçüncü sırada yer almaktadır. Diğer taraftan ders kitaplarında yer verilen tablo, grafik ve gerçek yaşam temsillerinin ortaokul matematik ders kitaplarında düşük bir dağılıma sahip oldukları görülmektedir. Araştırma bulgularına göre temsiller arası geçiş en fazla cebirsel, sözel ve model temsiller ile cebirsel, sözel, model ve açık temsiller arasında gerçekleşmiştir. Diğer ikili eşleşmelerin oldukça düşük oranlarda kalması dikkat çekicidir. Öğrenme alanları bazında dağılıma bakıldığında, `sayılar ve işlemler` ve `cebir` öğrenme alanında en çok cebirsel temsillere yer verilmekte iken `geometri ve ölçme` öğrenme alanına ait sorular en çok model temsillerle ilişkilenmiştir. Temsillerin sınıflara göre dağılımına ait bulgular, cebirsel, sözel ve model temsillere, ortaokulun her kademesindeki ders kitaplarında daha fazla yer verildiğini, tablo, grafik ve gerçek yaşam temsillerinin ise her sınıf seviyesinde düşük oranlarda yer aldığını göstermektedir.

The current study aimed to determine representation types that were preferred in the questions and the ones that were required in their answers; to reveal the transitions among the representations; to analyze distribution of these representations in terms of content areas that were defined in the mathematics teaching program and grade levels. Being qualitative in nature, the current study has been conducted as document analysis. The analysis of the textbooks employed verbal, algebraic, graphical, model, table and real life representations. Results indicated that algebraic representation was the most preferred representation type in the middle school mathematics textbooks. Verbal representations were included almost half of the representations that were used in the textbooks. Moreover, model representations were in the third place in terms of the representation types that were preferred in the middle school mathematics textbooks. On the other hand, table, graphical and real life representations were quite low in percentage coverage in the textbook questions. The results of the study also indicated that transitions among representations mostly occurred as transiting from algebraic, verbal and model representations to algebraic, verbal, model and the open representations, while the remaining possible matches were quite low. Moreover `numbers and operations` and `algebra` content areas mostly included algebraic representations whilst `geometry and measurement` questions have utilized model representations. In addition, verbal and model representations were the ones that were preferred most across the grade levels, while table, graphical and real life representations were quite rare in the textbook questions in different grade levels.